Instytut Pamięci Narodowej Morski kurier Giedroycia - Książki – Szczecin -

Józef Gawłowicz, Morski kurier Giedroycia, wstęp i oprac. Marta Marcinkiewicz, Szczecin 2016, 566 s., ISBN 978-83-61336-63-1

Kiedy w 1963 r. 21-letni marynarz Józef Gawłowicz przekraczał próg Ogniska Polskiego w Londynie, gdzie kupił powieść Doktor Żywago Borysa Pasternaka, nie spodziewał się, jak wielką i niebezpieczną przygodę właśnie rozpoczął. Znaleziony w książce kartonik z informacją o wychodzącym w Paryżu miesięczniku „Kultura”, którego egzemplarz okazowy redakcja wysyłała na życzenie, na zawsze odmienił jego życie. W czasach, kiedy samodzielne myślenie oraz literatura piękna stanowiły zagrożenie dla władzy PRL, Gawłowicz podjął się bardzo trudnego zadania – przemytu zakazanych publikacji do kraju. Było to swoiste wypowiedzenie wojny władzom PRL i Służbie Bezpieczeństwa, uważających Instytut Literacki w Paryżu, którego książki kapitan Gawłowicz przemycał, za wyjątkowo niebezpieczny ośrodek emigracji. Wojny, za którą, w razie wpadki, przyszłoby mu zapłacić wysoką cenę, nawet kilku lat więzienia.

Książka zawiera opis 26 lat kontrabandy wolnego słowa na statkach m.in. Polskich Linii Oceanicznych. Przywożone przez Gawłowicza publikacje, m.in. „Kultura”, były rozchwytywane i dopiero po latach wielu szczecińskich opozycjonistów dowiedziało się, komu zawdzięczali dostęp do zakazanej lektury. W narrację Autora została wpleciona jego wieloletnia korespondencja z Jerzym Giedroyciem, a całość ilustrują zdjęcia, co dodatkowo podnosi wartość publikacji.