E-KsięgarniaS 67/09/Zk
Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie – Delegatura IPN w Gorzowie Wlkp. prowadzi od jesieni 2009 r. śledztwo o sygnaturze S 67/09/Zk w sprawie bezprawnego pozbawienia wolności i deportacji ludności cywilnej polskiego obywatelstwa lub narodowości polskiej z miejscowości położonych w rejonach kowieńskim, kiejdańskim oraz z gmin i miejscowości: Jonava, Olita, Poniewież Jeziorosy, Surwiliszki, Wandżagoła, Douburajcie, Żejmy, Czekiszki, Kroki, Popieliszki, Antoginia, Gieguże, Pietkuny, Raczuny, Kidziszki, Romaniszki, Ginejki, Daukszta, Birsztany, Śrubie, Żegajcze, Lipa Góra, Barcukinie, Kruwondy, Mejszagoła, Szalczmiry, Giełny, Lejkalny, Pilokalni, Degule, Sękany, Urniaże, Maciuny, Użumiszki, Kelme, Szyrwinty, Paszuświe, Padubis, Skowrody, Pilokalnie, Szatry, Eigirgole, Mazunajcie, Połąga itp., położonych na terenie przedwojennej Litwy, w tym właścicieli majątków ziemskich, do obozów pracy w głąb byłego ZSRR, głównie w Kraju Krasnojarskim i obwodach: irkuckim, archangielskim i omskim, mających miejsce w latach 1940–1951, przez funkcjonariuszy sowieckiego NKWD.
Podczas trwającego śledztwa przesłuchano szereg osób, w tym pokrzywdzonych i członków ich rodzin, uzyskano od nich kopie zdjęć i dokumentów, obrazujących ich martyrologię i życie codzienne na zesłaniu, przeprowadzono kwerendę w zasobach archiwalnych Ośrodka Karta w Warszawie, zwrócono się również z prośbą o pomoc w ustaleniu list osób deportowanych do działających w kraju oddziałów Związku Sybiraków.
W toku trwającego postępowania przygotowawczego ustalono, iż we wspomnianym okresie władze sowieckie deportowały z różnych miejscowości położonych na tzw. Litwie Kowieńskiej co najmniej kilkaset rodzin – obywateli litewskich narodowości polskiej i obywateli polskich, w ramach szeroko zakrojonych represji wobec mieszkańców tych terenów, mających polskie pochodzenie lub też uznanych za tzw. „kułaków”. Ich majątki ziemskie lub gospodarstwa rolne przejęły na własność powstające na tych terenach kołchozy i sowchozy.
Aktualnie zachodzi konieczność ustalenia pełnej listy oraz danych osobowo-poznawczych osób, które po zakończeniu zsyłki repatriowały się do Polski, będących jednocześnie ofiarami takich deportacji, lub członków ich rodzin, mogących wykonywać prawa pokrzywdzonych, w celu przesłuchania w charakterze świadków.
W związku z powyższym zwracam się z prośbą o zgłaszanie się do siedziby najbliższej Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu lub listownie i telefonicznie na adres Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie, ul. Piotra Skargi 14, 71-422 Szczecin, tel. 91/3129403, fax 91/3129405 wszystkich pokrzywdzonych, byłych mieszkańców wymienionych miejscowości bądź członków ich rodzin, jak też osoby mające na ten temat istotną dla przedmiotowego śledztwa wiedzę.
Dariusz Wituszko
Naczelnik OKŚZpNP w Szczecinie