E-Księgarnia
O godzinie 11.00 uroczyście otwarta została wystawa poświęcona Związkowi Polaków w Niemczech, którego 100. rocznicę powstania obchodziliśmy 27 sierpnia.
Organizacja prowadziła działalność kulturalną, gospodarczą i polityczną, miała swoich reprezentantów w Sejmie Pruskim, a także w innych organach samorządowych Republiki Weimarskiej. Jej główne dwa cele to ochrona praw polskiej mniejszości narodowej w Niemczech oraz dbałość o polskie dziedzictwo kulturowe, jakie znajdowało się w granicach Niemiec.
Podczas otwarcia wystawy dr Paweł Skubisz Dyrektor szczecińskiego Oddziału IPN zwrócił uwagę na jeszcze jedną kluczową rolę Związku w naszym mieście,
„oprócz działalności wspierającej polskie środowisko, organizacja była bardzo pomocna przy zdobywaniu informacji o zjawiskach ważnych dla bezpieczeństwa państwa polskiego. Między innymi dzięki niej mógł w Szczecinie funkcjonować wywiad II RP do 1939 r."
Po wystąpieniu dyrektora Oddziału nastąpiło kuratorskie oprowadzenie po wystawie Jakuba Wojewody - autora jej regionalnej części.
W uroczystym otwarciu wystawy wzięła udział klasa 7A ze Szkoły Podstawowej nr 61 im. Michała Kmiecika, szczecińskiego działacza i współzałożyciela Związku Polaków w Niemczech.
Punktualnie o godz. 11.11. kilkaset osób przy sześćdziesięciometrowej polskiej fladze wykonanej przez dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 63 odśpiewało hymn Polski.
Przed otwarciem wystawy, uczniowie SP nr 61 w Przystanku Historia usłyszeli od autora wystawy najważniejsze informacje o Związku Polaków w Niemczech, o osobie patrona szkoły – Michale Kmieciku i innych szczecińskich członkach organizacji oraz najważniejszych upamiętnieniach związanych ze ZPwN znajdujących się w Szczecinie.
27 sierpnia obchodziliśmi 100. rocznicę utworzenia Związku Polaków w Niemczech.
Organizacja prowadziła działalność kulturalną, gospodarczą i polityczną, miała swoich reprezentantów w Sejmie Pruskim, a także w innych organach samorządowych Republiki Weimarskiej. Jej główne dwa cele to ochrona praw polskiej mniejszości narodowej w Niemczech oraz dbałość o polskie dziedzictwo kulturowe, jakie znajdowało się w granicach Niemiec.
Związek Polaków w Niemczech organizacyjnie podzielony był na dzielnice, które obejmowały tereny skupiające znaczną liczbę Polaków. Pierwotnie istniały cztery dzielnice:
• I Opole – Śląsk Opolski
• II Berlin – objęła Brandenburgię z Berlinem, Saksonię, Hamburg, Dolny Śląsk, Pomorze i Marchię Graniczną
• III Bochum – obejmowała Westfalię, Nadrenię, Badenię i Palatynat (największa – prawie połowa członków ZPwN)
• IV Olsztyn – Prusy Wschodnie
Już w październiku 1923 roku wyodrębniono dzielnicę V, obejmująca pogranicze złotowskie.
W 1924 roku, jak wynika z zachowanych archiwaliów, Związek liczył ok 32 tys. członków.
6 marca 1938 r., wobec trwającej nagonki na Polaków mieszkających w Niemczech, zwołano I Kongres Związku Polaków w Niemczech, w którym wzięło udział ok 5 tys. delegatów. Odbył się on w Teatrze Ludowym (Theater des Volkes) w Berlinie, w trakcie jego trwania uchwalono Pięć prawd Polaka:
1. Jesteśmy Polakami
2. Wiara Ojców naszych jest wiarą naszych dzieci
3. Polak Polakowi bratem
4. Co dzień Polak Narodowi służy
5. Polska Matką naszą, nie wolno mówić o Matce źle
Stanowiły one duchową podstawę działalności związku.
o dojściu Hitlera do władzy wszyscy członkowie Związku Polaków w Niemczech wpisywani byli na specjalną listę „wrogów Rzeszy”, przygotowaną przez SD. To na jej podstawie tuż przed wybuchem wojny 25 sierpnia rozpoczęto masowe aresztowania polskiej inteligencji oraz dokonywano czystek etnicznych. Związek zdelegalizowano 27 lutego 1940 r. i zdefraudowano jego majątek.
Wielu jego członków rozstrzelano, a ok. 1200 członków uwięziono w obozach koncentracyjnych.
Na terenie objętym przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie funkcjonowały dwie dzielnice II i V. W okolicach Pszczewa, Szarcza, Stołunia i Zielomyśla długotrwała nie germanizacja nie przyniosła skutku, dlatego wśród mieszkańców tamtych terenów żywa była pamięć o przynależności do I Rzeczypospolitej. Dlatego już w 1923 r. mieszkańcy tych ziem zorganizowali się w Związku Polaków w Niemczech w V Dzielnicę. W Szczecinie i okolicach sytuacja wyglądała zupełnie inaczej. Tu środowisko polskie składało się głównie z emigrantów zarobkowych.