Postanowienie o umorzeniu śledztwa w sprawie deportacji z Polaków z Litwy Kowieńskiej

Sygn. akt S 67.2009.Zk

POSTANOWIENIE

o umorzeniu śledztwa

Dnia 05 czerwca 2017 r.

Janusz Jagiełłowicz – prokurator

Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie

w sprawie zbrodni komunistycznej, będącej jednocześnie zbrodnią przeciwko ludzkości, polegającej na przeprowadzonej, na podstawie decyzji władz państwowych i partyjnych ZSRR, przez funkcjonariuszy Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych ZSRR (NKWD) wieloletniej deportacji połączonej ze szczególnym udręczeniem, w okresie od 1941 r. do wiosny 1958 r., do obozów pracy w głąb ZSRR co najmniej kilkuset rodzin zamieszkałych na terenie przedwojennej Litwy Kowieńskiej, obywatelstwa lub narodowości polskiej, właścicieli ziemskich i rolników z dawnych powiatów/okręgów: kowieńskiego, mariampolskiego, olickiego, poniewieskiego, szawelskiego, telszańskiego, uciańskiego,kiejdańskiego, jezioroskiego i innych, która weszła w skład Litewskiej SRR tj. o przestępstwo z art. 189 § 2 i 3 k.k. w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 z późn. zmianami zawartymi w Dz. U. z 2016 r. poz. 152, 178, 677, 749)

na podstawie art. 17 § 1 pkt 5 oraz art. 322 § 1 k.p.k.

postanowił:

umorzyć śledztwo sygn. S 67.2009.Zk prowadzone w sprawie zbrodni komunistycznej, będącej jednocześnie zbrodnią przeciwko ludzkości, polegającej na przeprowadzonej, na podstawie decyzji władz państwowych i partyjnych ZSRR, wieloletniej deportacji połączonej ze szczególnym udręczeniem, w okresie od 1941 r., do wiosny 1958 r. co najmniej kilkuset rodzin zamieszkałych na terenie przedwojennej Litwy Kowieńskiej, obywatelstwa lub narodowości polskiej, właścicieli ziemskich i rolników z dawnych powiatów/okręgów kowieńskiego, mariampolskiego, olickiego, poniewieskiego, szawelskiego, telszańskiego, uciańskiego, kiejdańskiego, jezioroskiego i innych, która weszła w skład Litewskiej SRR tj. o przestępstwo z art. 189 § 2 i 3 k.k. w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 z późn. zmianami zawartymi w Dz. U. z 2016 r. poz. 152, 178, 677, 749), co stanowiło poważną represję wobec osób o innym statusie majątkowym i narodowościowym, motywowaną względami politycznymi– wobec śmierci sprawców:

Józefa (Josifa) Wissarionowicza Stalina (Dżugaszwiliego)
Gieorgija Maksymowicza Malenkowa
Andrieja Aleksandrowicza Żdanowa
Wiaczesława Michajłowicza Mołotowa (Skriabina)
Łazara Mojsiejewicza Kaganowicza
Nikołaja Aleksandrowicza Bułganina
Anastasa Iwanowicza Mikojana
Ławrentija Pawłowicza Berii
Siergieja Nikiforowicza Krugłowa
Wsiewołoda Nikołajewicza Mierkułowa
Bogdana Zacharowicza Kobułowa
Wasilija Mojsiejewicza Czernyszowa
Wiktora Siemionowicza Abakumowa (Aba Kum)

na podstawie art. 17 § 1 pkt 5 k.p.k.

oraz niewykrycia współsprawców

na podstawie art. 322 § 1 k.p.k.

UZASADNIENIE:

W dniu 28 sierpnia 2002 r. Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie wszczęła śledztwo w sprawie bezprawnego pozbawienia wolności i deportacji osób spośród ludności cywilnej, narodowości i obywatelstwa polskiego, z miejscowości Barcukinie, Żagajcze, Hołubiszki i innych, znajdujących się na terenie tzw. Litwy Kowieńskiej, do obozów pracy w głąb ZSRR przez funkcjonariuszy NKWD. Podstawę wszczęcia śledztwa stanowiły materiały postępowania, prowadzonego przez Oddziałową Komisję Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Łodzi, zgromadzone w latach 90-tych ubiegłego wieku, w trakcie przesłuchań żyjących na terenie kraju pokrzywdzonych. W dniu 29 września 2009 r. śledztwo przekazano do dalszego prowadzenia Delegaturze IPN w Gorzowie Wlkp., gdzie toczyło się pod numerem S 67.2009.Zk. W jego ramach dążono do ustalenia czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo, w tym przypadku kwalifikowane jako zbrodnia komunistyczna i zbrodnia przeciwko ludzkości, tożsamości sprawców, wyjaśnienia okoliczności sprawy, ustalenia wszystkich osób pokrzywdzonych oraz zabezpieczenia i utrwalenia dla jego potrzeb dowodów. W toku postępowania prowadzono czynności polegające na poszukiwaniu osób narodowości polskiej, deportowanych z Republiki Litewskiej, stanowiącej w okresie dwudziestolecia międzywojennego samodzielny byt państwowy lub członków ich rodzin, w celu przesłuchania w charakterze świadków oraz pozyskania od nich stosownych dokumentów sowieckich i polskich, dotyczących deportacji z miejsca zamieszkania w głąb ZSRR a w późniejszym czasie repatriacji do Polski w pojałtańskich granicach. W toku śledztwa przesłuchano około 200 pokrzywdzonych, w większości samych deportowanych w latach 1940-1953 z Litewskiej SSR, zamieszkałych wówczas w powiatach/okręgach: kowieńskim, mariampolskim, olickim, poniewieskim, szawelskim, telszańskim, uciańskim, kiejdańskiem, jezioroskim, wiłkomierskim, rosieńskim, możejskim, wyłkowyskim, tauroskim oraz w kilku przypadkach w byłym województwie wileńskim, zaś w sytuacji stwierdzenia śmierci takich osób, członków ich rodzin. W jednostkowych sprawach ustalono, iż na terenie Polski nie mieszkają krewni pokrzywdzonych bądź też oni sami lub ich zstępni zmarli bezpotomnie. Zwrócono się ponadto do takich instytucji jak Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN, Wydziału Badań Naukowych i Zbiorów Bibliotecznych Biura Edukacji Publicznej IPN, Wydziału Ekspertyz i Opracowań Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Fundacji Ośrodka ,,Karta’’ w Warszawie, Archiwum Akt Nowych, Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie Rembertowie oraz terenowych oddziałów Związku Sybiraków. Zwrócono się również za pośrednictwem Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy w Wilnie do tamtejszego Archiwum Specjalnego, skąd nie uzyskano jakiejkolwiek odpowiedzi. W oparciu o otrzymane z wyżej wymienionych instytucji archiwalne dokumenty min. karty ewidencyjne repatriantów, zapisane wspomnienia z pobytu na zesłaniu, listy deportowanych, dokonano dalszych ustaleń w Centrum Personalizacji danych MSW i A w Warszawie, miejsc zamieszkania pokrzywdzonych lub czasu i ewentualnego miejsca ich śmierci, które tylko częściowo zakończyły się pozytywnym rezultatem min. z uwagi na fakt, iż niektórzy z deportowanych, w jego trakcie zmarli ewentualnie, po zakończeniu okresu zesłania specjalnego, powrócili do swoich uprzednich miejsc zamieszkania, w granicach dzisiejszej Republiki Litewskiej, bądź też zdecydowali się pozostać na miejscu zesłania.

Deportacje (zesłania) czyli przymusowe wysiedlanie, wywożenie oraz osiedlanie były forma represji stosowaną w dziejach przez wiele państw o charakterze imperialnym i kolonialnym. W XIX- wiecznym imperium rosyjskim zesłania stały się masowe. Z doświadczeń władz carskich szeroko korzystały w późniejszym czasie władze Związku Radzieckiego. Podkreślić należy, iż zsyłki i związane z nimi roboty przymusowe nie były karą mieszczącą się w kodeksie karnym ZSRR. W związku z powyższym represje jakim poddano niepożądane w danym okresie grupy społeczne, w tym także grupy narodowościowe (Polaków, Ukraińców, Białorusinów, narodów bałtyckich i kaukaskich, Żydów), należy traktować wyłącznie w kategoriach politycznych. Po zbrojnym ataku ZSRR na ziemie państwa polskiego tzw. ,,Kresy Wschodnie‘’ i formalnej ich aneksji (1-2 listopada 1939r.), po objęciu zajętych terenów działaniami konstytucji stalinowskiej, głównym zadaniem stojącym przed aparatem bezpieczeństwa agresora było zaprowadzenie ustroju sowieckiego i ,,oczyszczenie’’ terenu z ,,wrogiego’’ elementu za jaki uznano osadników wojskowych, rodziny leśników, policjantów i wojskowych, rodziny inteligenckie oraz rodziny uznane, z uwagi na status majątkowy i posiadaną ziemię za tzw. ,,kułaków’’. Jedną z form represji między innymi wobec obywateli polskich i osób narodowości polskiej były wywózki ludności cywilnej w głąb terytorium ZSRR. Pierwsza akcja na tych terenach odbyła się 10 lutego 1940 r. na podstawie wydanej dwa miesiące wcześniej – tj. 5 grudnia 1939 r. decyzji Rady Komisarzy Ludowych (Sowiet Narodnych Komissarow – SNK). Deportacja objęła przede wszystkim chłopów, mieszkańców małych miasteczek, osadników rolnych, oraz służbę leśną. Miejscem zsyłki były północne obwody Rosji i Zachodnia Syberia. W dniu 2 marca 1940 r. Rada Komisarzy Ludowych w Moskwie podjęła decyzje o deportacji następnych kategorii ludności. Jej efektem była kolejna masowa zsyłka rozpoczęta w nocy z 12 na 13 kwietnia 1940 r. Jej ofiarami padły rodziny rozstrzeliwanych w tym czasie, w Kozielsku, Ostaszkowie i innych miejscach jeńców wojennych i więźniów oraz osoby uznane przez władze sowieckie za element społecznie niebezpieczny. Trzecia akcja, na podstawie tej samej decyzji RKL, odbyła się w nocy z 28 na 29 czerwca 1940 r. i objęła osoby, które przed wrześniem 1939 r. nie mieszkały na ziemiach wcielonych do ZSRR i nie wróciły do swoich domów w strefie okupacyjnej III Rzeszy, po zawarciu odpowiedniej umowy sowiecko-niemieckiej o wymianie ludności. Większość deportowanych z terenu Generalnej Guberni stanowili Żydzi, którzy dzięki temu uniknęli holokaustu. Czwartą akcję deportacyjną rozpoczęto 22 maja 1941 r. na mocy postanowienia Komitetu Centralnego WKP (b) i Rady Komisarzy Ludowych ZSRR z dnia 14 maja 1941 r. Jej celem było ,,oczyszczenie’’ pasa granicznego i republik nadbałtyckich z ,,elementów niepożądanych’’. Dla osób deportowanych, zaliczonych do tej kategorii, zesłanie oznaczało dwudziestoletni, przymusowy pobyt w wyznaczonym rejonie, głównie na terenie Kazachstanu. Deportacje odbywały się w tych przedziałach czasowych na ziemiach wschodnich II RP, zaanektowanych po 17 września 1939 r. przez ZSRR. Nieco inaczej powyższa kwestia wyglądała na terenie Litwy, która proklamowała swoją niepodległość w dniu 6 lutego 1918 r. Przekształcenie Królestwa Litwy w republikę nastąpiło w dniu 2 listopada 1918r. Międzywojenna Republika Litewska w ciągu krótkiej samodzielności kilkakrotnie zmieniała wielkość swego terytorium. Na skutek przyłączenia Litwy Środkowej do Polski w 1921 r. obszar państwa wyniósł 52 822 km². W skutek przyłączenia w 1923 roku Kraju Kłajpedzkiego powierzchnia kraju zwiększyła się do 55 670 km². Utrata w marcu 1939 r. Kłajpedy z przyległościami na rzecz III Rzeszy została bardzo szybko wyrównana przez przekazanie Litwie przez ZSRR Wileńszczyzny pod koniec tego samego roku. W dniu 23 sierpnia 1939 roku III Rzesza i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich zawarły tajny układ (pakt Ribbentrop-Mołotow), w którym Litwę umieszczono w niemieckiej strefie wpływów. W dniu 28 września 1939 roku w pakcie o granicach i przyjaźni pomiędzy III Rzeszą a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich Litwa została przesunięta do strefy wpływów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, w zamian za Lubelszczyznę, która przeszła do strefy niemieckiej. Dokonując licznych prowokacji granicznych w 1940 roku Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich wysunął wobec Pierwszej Republiki Litewskiej ultimatum, żądając utworzenia baz sowieckich na jej terytorium. 15 czerwca 1940 roku 150-tysięczna Armia Czerwona rozpoczęła okupację Litwy. W tych warunkach 21 lipca 1940 r. miejscowi komuniści doprowadzili do proklamowania Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, która 3 sierpnia tego samego roku weszła w skład Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Nastąpiła wówczas korekta podziału administracyjnego kraju, uwzględniająca włączony w skład Republiki Litewskiej teren II RP tzw. ,,Litwy Środkowej’’. Kilkanaście dni przed atakiem III Rzeszy na Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych (NKWD) LSRR rozpoczął na podstawie postanowienia Komitetu Centralnego WKP(b) i Rady Komisarzy Ludowych ZSRR z dnia 14 maja 1941 r., w miesiącu czerwcu 1941 r., deportacje zamieszkujących te tereny Litwinów, w tym osób deklarujących narodowość polską lub nadal posiadających polskie obywatelstwo, uznanych za element niepewny lub obcy klasowo, którymi zdołano objąć około 13 tysięcy osób. Akcję deportacyjną przerwał wybuch wojny niemiecko-sowieckiej. Jej kontynuacja nastąpiła jesienią 1944 r., po ponownym zainstalowaniu się na tych terenach władzy sowieckiej i trwała aż do wiosny 1953 r. Objęła głównie byłych posiadaczy ziemskich i bogatych rolników, sprzeciwiających się kolektywizacji wsi oraz byłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i członków ich rodzin. Kwestię późniejszych deportacji regulowały następujące akty prawne i decyzje władzy komunistycznej:

- dyrektywa NKGB ZSRR nr 77 Komisarza Ludowego Bezpieczeństwa Państwowego Litewskiej SRR dotycząca przygotowania i przeprowadzenia operacji oczyszczenia terytorium republiki z antyradzieckiego i społecznie niebezpiecznego elementu z dnia 9 maja 1941 r., która przewidywała inwigilację osób i ich rodzin – działaczy organizacji antyradzieckich, byłych oficerów polskiej i litewskiej armii, byłych wartowników, żandarmów, byłych policjantów, strażników więziennych, dawnych obszarników i fabrykantów. Jednocześnie dyrektywa nakazywała założenie oddzielnych akt każdej osobie spełniające te kryteria oraz wciągnięcie jej do ewidencji.

- postanowienie nr 176-ss Rady Ministrów Litewskiej SRR z dnia 19 marca 1949 r. w sprawie wysiedlenia kułaków z terytorium Litewskiej SRR, nakazujące wysiedlenie z terytorium tej republiki w odległe rejony Związku Radzieckiego na specjalne zesłanie 6 tysięcy osób,l uznanych za kułaków wraz z ich rodzinami Wykonanie wysiedlenia powierzono Ministerstwu Bezpieczeństwa Państwowego Litewskiej SRR.

Dodatkowo w wyniku przeprowadzonych kwerend archiwalnych uzyskano następujące dokumenty dotyczące powyższego zagadnienia :

- raport NKGB ZSRR i NKWD ZSRR podpisany przez Ludowego Komisarza Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR W. Mierkułowa o wynikach operacji dotyczącej wyeliminowania antyradzieckiego, kryminalnego i społecznie niebezpiecznego elementu na Litwie, Łotwie i Estonii z dnia 17 czerwca 1941 r., w którym wskazano, iż na Litwie w tym miesiącu aresztowano 5664 osoby zaś wysiedlono 10187 osób. Łącznie poddano represjom 15851 osób, w tym byłych obszarników i członków ich rodzin oraz uchodźców z dawnej Polski, którzy odmówili przyjęcia obywatelstwa radzieckiego.

- meldunek do Ministra Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR S. Abakumowa i jego zastępcy I. Ogolcowa o rezultatach przeprowadzonej operacji na terytorium Litewskiej SRR podpisany przez Ministra Bezpieczeństwa Państwowego LSRR generała lejtnanta Gorlińskiego oraz pełnomocnika MBP ZSRR generała lejtnanta Jedunowa. W meldunku stwierdzono, iż operację rozpoczęto na terenie całej Republiki w dniu 25 marca 1949 r. – w powiatach o godzinie 6.00 i zakończono o godzinie 18.00 dnia 28 marca 1949 r., w Wilnie, Kownie i innych miastach republiki operacje przeprowadzono w ciągu nocy i zakończono o godzinie 6.00 rano. Ogółem wysiedlono wówczas 8765 rodzin w liczbie 28981 osób, w tym 6817 osób z rodzin kułackich i 1948 rodzin ,,bandytów’’ i ,,nacjonalistów’’. W meldunku wyszczególniono również liczbę wysiedlonych rodzin z poszczególnych powiatów:

olitskiego – 177 rodzin, 589 osób,
birżańskiego – 298 rodzin, 1026 osób,
wyłkowyjskiego- 163 rodzin, 530 osób,
wileńskiego -103 rodziny, 455 osób,
z miasta Wilna 150 rodzin, 326 osób,
joniszyckiego – 305 rodzin, 921 osób,
kowieńskiego -176 rodzin, 621 osób,
z miasta Kowna- 110 rodzin, 342 osoby,
kiejdańskiego- 190 rodzin, 558 osób,
możejskiego- 381 rodzin, 852 osoby,
mariampolskiego- 208 rodzin, 658 osób,
kretyngskiego – 352 rodziny, 1078 osób,
kurszańskiego- 186 rodzin, 623 osoby,
poniewieskiego – 357 rodzin, 1179 osób,
preńskiego- 171 rodzin, 562 osoby,
rosieńskiego- 138 rodzin, 444 osoby,
taurogskiego- 208 rodzin, 679 osób,
telszyckiego- 167 rodzin, 556 osób,
uciańskiego- 154 rodziny, 451 osób,
szyrwinckiego- 189 rodzin, 634 osoby,
szawelskiego – 391 rodzin, 1322 osób,
zarasajskiego (jezioroskiego) 248 rodzin -ogółem 841 osób.

Załadunek wysiedlanych odbywał się na 50 stacjach kolejowych. Zapełniono 1474 wagony przystosowane do przewozu ludzi w warunkach zimowych. Sformowano 24 składy (eszelony).

Ofiary deportacji zaliczane były do kilku różnych kategorii. Najliczniejszą stanowili tzw. ,,specjalni przesiedleńcy”. Tego rodzaju status uzyskiwali przede wszystkim przesiedlani w latach 30-tych tzw. kułacy a później włączono do tej kategorii większość ofiar kolejnych deportacji. Druga kategorię zesłańców stanowili zesłani na osiedlenie – osoby zesłane do określonych miejscowości (rejonów) i pozbawione prawa ich opuszczania, ale nie objęte specjalną administracją NKWD, zobowiązane zazwyczaj do okresowego meldowania się w lokalnych organach milicji. Ostatnia kategorię stanowili wysiedleni w trybie decyzji administracyjnej. Nie podlegali oni szczególnemu nadzorowi sowieckiego aparatu bezpieczeństwa i poza możliwością zmiany miejsca pobytu cieszyli się takim samym zakresem swobód, jak zwykli obywatele ZSRR. Deportowani w 1941 r. uzyskali status zesłanych na osiedlenie, na 20 lat. Skierowani do wyznaczonego rejonu mieli tam prawo samodzielnego wyboru miejsca zamieszkania. Zobowiązani byli podjąć pracę,,społecznie użyteczną’’, ale mogli ją sami wybrać. Mogli wstępować do kołchozów. Objęci byli wszystkimi prawami socjalnymi przysługującymi obywatelom ZSRR. Musieli jednak regularnie meldować się w miejscowej placówce NKWD oraz zawiadamiać o każdej zmianie miejsca zamieszkania w granicach ustalonego rejonu. Za niezameldowanie się w ustalonym terminie groziła kara upomnienia, grzywny lub aresztu a nawet pociągnięcie do odpowiedzialności karnej. Opuszczenie miejsca zesłania było traktowane jako ucieczka, a więc przestępstwo, za które groziła kara umieszczenia w obozie pracy (łagrze). Masowe deportacje obejmowały całe rodziny mieszkające w jednym gospodarstwie lub mieszkaniu, a uzyskany w jej wyniku status prawny był dziedziczony przez dzieci urodzone w trakcie zesłania, które automatycznie stawały się członkami danego kontyngentu i były objęte odpowiednim reżimem. Formalnie na zesłańców rozciągało się wiele powszechnie obowiązujących w ZSRR norm prawnych, odnoszących się do zatrudnienia, wynagrodzenia, zabezpieczenia socjalnego i bezpieczeństwa pracy, które nigdy nie były w pełni przestrzegane. Niewłaściwe wykonywanie powierzonych obowiązków czy naruszenie dyscypliny pracy pociągało za sobą odpowiedzialność administracyjna i karną. W przypadku przesiedleńców specjalnych prawo nakładania kar administracyjnych miał komendant osiedla, który mógł także kierować ich sprawy na drogę postępowania karnego, zgodnie z obowiązującymi w ZSRR drakońskimi przepisami o dyscyplinie pracy. Instrumenty prawne wynikające z tych przepisów pozostawały w kompetencjach miejscowych władz także w odniesieniu do zesłańców pozostałych kategorii, formalnie zatrudnionych na ogólnych warunkach. Zesłańcy na równi z innymi obywatelami ZSRR płacili podatki i inne świadczenia na rzecz państwa. Specjalnym osiedleńcom potrącano dodatkowo z zarobków dodatkowe świadczenie na utrzymanie systemu specjalnej administracji NKWD, która ich nadzorowała.

Według oficjalnych danych z 1923 r. mniejszość polska na Litwie wynosiła 65.599 osób. Uważa się jednak, że były to dane znacznie zaniżone, a liczba Polaków mieszkających w Republice oscylowała w granicach 150 tys. osób. Na większości terenów Litwy Polacy stanowili niewielką grupę narodową, nieprzekraczającą 5% mieszkańców. Do wyjątków należały 3 obszary:

w rejonie Jeziorosów (przy granicy z Łotwą), mieszkało, ok. 8 tys. Polaków (26% wszystkich mieszkańców),
w dolinie Wilii, koło Kowna i Kiejdan (tzw. Lauda), na obszarze 20 gmin mieszkało ok. 105 tys. Polaków (43% wszystkich mieszkańców). Najwięcej przy granicy z Polską – w okolicy Szyrwint, Giedrojć i Janiszek (63–71% ogółu),
w okolicy Sumiliszek i Hanuszyszek (20–30% mieszkańców).

Według publikacji Jerzego Żenkiewicza, wydanej w 1998 r. w Toruniu zatytułowanej ,,Ziemiaństwo polskie w Republice Litewskiej w okresie międzywojennym‘’ na Litwie Kowieńskiej posiadało swoje majątki 1120 właścicieli ziemskich pochodzenia polskiego. Ich majątki znajdowały się na terenach powiatów/okręgów: Telsze, Poniewież, Kowno, Wiłkomierz, Uciana, Szawle, Kiejdany, Rosienie, Wyłkowyszki, Birże, Możejki, Kretynga, Taurogi, Rakiszki, Olita, Koszedary, Mariampol i Jeziorosy.

W toku śledztwa nie zdołano ustalić wojennych i powojennych losów większości tych rodzin, w tym potwierdzić faktu deportacji w głąb ZSRR, gdyż ani oni ani ich zstępni nie figurują w krajowym rejestrze PESEL jako zamieszkali na terenie Polski.

Wszystkie operacje deportacyjne przebiegały według podobnego schematu. Wynikało to z centralnego uregulowania ogólnych zasad postępowania i wydania przez NKWD drobiazgowo opracowanych instrukcji deportacyjnych. W każdym powiecie/okręgu były zorganizowane sztaby deportacyjne składające się z 3-5 funkcjonariuszy NKWD, a bezpośrednimi wykonawcami były grupy operacyjne. Na ogół składały się z oficera i towarzyszących mu żołnierzy NKWD oraz z miejscowych milicjantów i reprezentantów lokalnych władz. Grupy operacyjne przeprowadzające wysiedlenie zjawiały się na miejscu na ogół w nocy lub bardzo wczesnym rankiem. Mieszkańcom komunikowano decyzję o wysiedleniu. Następnie przeprowadzana była rewizja uzasadniana poszukiwaniem broni. Rewizji nierzadko towarzyszyły akty rabunku przedmiotów wartościowych, trwała dość długo i kończyła się ogólnym bałaganem. Po przeprowadzonej rewizji wysiedlanym wyznaczano pewien czas na spakowanie się (osoby wysiedlone, według instrukcji z 17.I.1940 r., mogły wziąć ze sobą: „odzież, bieliznę, obuwie, pościel, nakrycia stołowe, naczynia, kuchenne, wiadra, żywność -miesięczny zapas na rodzinę, drobne narzędzia gospodarcze i rzemieślnicze, pieniądze, kosztowności oraz kufer do zapakowania rzeczy”).

Wbrew instrukcji na ogół na przygotowanie się do podróży pozostawiano około 30 minut a czasem zaledwie 10-20 minut. Co i w jakich ilościach pozwalano deportowanym zabrać ze sobą, zależało od nastawienia konkretnej grupy operacyjnej. Czasem komunikowano możliwość zabrania bagażu do ustalonej wagi, z reguły jednak zaniżano limit ustalony w odpowiedniej instrukcji- zabrany bagaż nie powinien przekraczać wagi 500 kg na rodzinę. Na spakowanie tych rzeczy przysługiwały teoretycznie 2 godziny. To co wysiedleńcy pozostawili miało zostać protokolarnie przejęte przez lokalne władze. Pozostały sprzęt domowy, odzież, drób powinien zostać przekazany komitetom chłopskim, z przeznaczeniem dla najbiedniejszych. Najczęściej jednak członkowie grupy operacyjnej po prostu zezwalali im lub nie na zabieranie konkretnych przedmiotów.

Wysiedlanych dowożono saniami, furmankami lub samochodami bezpośrednio na stacje kolejowe. Transporty deportacyjne składały się z wagonów towarowych. Zanim wyruszyły w drogę, formowane były na bocznicach kolejowych przez kilka dni. Ich przystosowanie do przewozu ludzi polegało na zbudowaniu piętrowych prycz po obu stronach od wejścia, wstawieniu żelaznego piecyka i wycięciu dziury w podłodze, mającej spełniać rolę ubikacji. W jednym transporcie jechało od kilkuset do ponad dwóch tysięcy osób. Bardzo zróżnicowane było także zaopatrzenie w żywność w czasie deportacji. Z reguły ciepłe posiłki wydawano dopiero po przekroczeniu dawnej granicy polsko-radzieckiej. W jednych transportach czyniono to w miarę regularnie, codziennie w innych sporadycznie- raz na kilka dni. Zdarzały się również przypadki nie wydawania żywności wywożonym na zsyłkę przez cały czas podróży. Tym którzy cokolwiek dostawali do jedzenia, przysługiwało zwykle: jedno wiadro zupy z kapusty lub innych warzyw i jedno wiadro „kipiatoku” (wrzątek) oraz bochenek czarnego chleba na wagon. Niedostatek wody oznaczał niemożliwość utrzymywania higieny. Szybko pojawiły się więc wszy, rozprzestrzeniał się świerzb i inne choroby wywołane brudem. Rodzaj i jakość dostarczanego pokarmu powodowały choroby przewodu pokarmowego, głównie czerwonki. W tragicznej sytuacji znajdowały się zwłaszcza małe dzieci i osoby starsze. Te grupy pierwsze zapadały na zdrowiu, a brak opieki lekarskiej uniemożliwiał skuteczną walkę z chorobami, co prowadziło do licznych zgonów. Zwłoki najczęściej wynoszono na stacjach i w miejscach postoju, także w szczerym polu. W tak nieludzkich warunkach podróż trwała od 2 tygodni do około 2-3 miesięcy. Wszystko zależało od tego, jak długo pociąg stał na stacjach oraz na jaką odległość ich zsyłano. Deportowani z Litwy Kowieńskiej Polacy trafiali z reguły do obwodu irkuckiego i archangielskiego w Stawropolskim Kraju Udmurckiej ASRR, Kraju Ałtajskiego i Kraju Krasnojarskiego Rosyjskiej FSRR. Ważnym czynnikiem warunkującym przetrwanie na zesłaniu było odpowiednie zakwaterowanie. W zależności od tego, gdzie trafili zesłańcy, zależały warunki ich zamieszkania. Zesłańców lokowano najczęściej w osiedlach składających się z kilku lub kilkunastu baraków. Tak zwani zesłani administracyjnie trafiali do rosyjskich wiosek przy kołchozach, gdzie dużą rolę odgrywały lokalne sytuacje w wioskach, osadach czy też przedsiębiorstwach zatrudniających Polaków. Zesłańcy na ogół kwaterowani byli zbiorowo w różnego rodzaju barakach, ziemiankach, szopach, stajniach, wagonach towarowych, klubach, chlewach, lepiankach i szałasach. Tylko nieliczni mieli oddzielne mieszkanie. Bardzo często dokwaterowywano ich do lokalu mieszkalnego innych osób żyjących w danej miejscowości, gdzie otrzymywali w użytkowanie jeden pokój na całą rodzinę, niezależnie od jej liczebności. Za przygotowanie miejsc zakwaterowania dla specjalnych przesiedleńców odpowiedzialne były instytucje, które miały ich zatrudnić, a więc przedsiębiorstwa gospodarki leśnej i kołchozy. Zgodnie z zaleceniami rządu sowieckiego kierowano się normami właściwymi dla zakwaterowania pracowników wolnonajemnych: każda rodzina miała otrzymać odrębna izbę lub wydzielone miejsce w baraku, tak aby na jedną osobę przypadało co najmniej 3 m. 2 powierzchni. Należy podkreślić, że ustalone normy odnoszące się do zakwaterowania nie były w większości przypadków przestrzegane. Średnie miesięczne zarobki osoby zesłanej wahały się od 100 do 800 rubli Na miejscu warunki sanitarne były z reguły złe. Istniejące punkty medyczne miały bardzo skromne wyposażenie, brakowało w nich podstawowych leków i środków opatrunkowych. Często w miejscu zesłania nie było również środków do mycia ciała i prania odzieży. Panujące na miejscu ekstremalne warunki mieszkaniowe, ostry klimat, wyczerpująca praca i nieostateczne wyżywienie wpływały na pogorszenie stanu zdrowia zesłańców, którzy często chorowali na tyfus plamisty, choroby skórne i pokarmowe oraz na awitaminozę (szkorbut). Miejsca zsyłek stanowiły przeważnie małe osady lub osiedla liczące od 500 do 2500 mieszkańców. W ,,specpasiołkach’’ znajdowały się zazwyczaj również placówka NKWD, areszt, łaźnia parowa, stołówka pracownicza i sklepik z podstawowymi produktami. Główną rolę w wyżywieniu zesłańców odgrywał chleb, który był sprzedawany według ściśle określonych norm, innych dla osób pracujących i dla niepracujących. W wielu specjalnych osiedlach działały stołówki pracownicze. Do korzystania z nich były uprawnione odpłatnie osoby pracujące jak i ich rodziny. Ze względów finansowych zesłanych bardzo rzadko było stać na pełny, dwudaniowy posiłek. Część deportowanych przygotowywała posiłki dla siebie i najbliższych samodzielnie, korzystając z produktów, które sami zorganizowali w postaci obierek ziemniaków, zebranych na polach jadalnych roślin i zbóż oraz owoców, złowionych ryb, a czasami otrzymanych pracowniczych deputatów żywnościowych, w postaci niewielkiej ilości mleka, mąki, jajek lub ziaren zboża. Część produktów zesłani nabywali za zarobione pieniądze w miejscowych sklepikach, gdzie wybór towarów był ograniczony. Ważnym źródłem żywności był handel z miejscową ludnością i świadczenie dla nich usług np. krawieckich, wyprzedaż posiadanych rzeczy, w tym biżuterii, lepszej jakości odzieży jak też rzadko przychodzące paczki żywnościowe przysyłane przez krewnych lub znajomych.

Uzyskiwane za pracę zarobki nie wystarczały na przeżycie, zwłaszcza gdy pracujący mieli na utrzymaniu rodzinę. Długość dnia roboczego teoretycznie wynosiła 8 godzin przez sześć dni w tygodniu, niższa sześciogodzinna norma przysługiwała pracownikom nieletnim. Często zesłańcy pracowali przez 10- 14 godzin przez cały tydzień, zwłaszcza w okresie spiętrzenia robót polowych związanych ze żniwami, wykopkami lub wykonywaniu prac terminowych. Dniami wolnymi od pracy były sowieckie święta państwowe. Dzień roboczy zaczynał się o godzinie 5 lub 6 rano. Rytm dnia regulował gong lub dzwon, który oznajmiał przerwę na posiłek lub koniec pracy jak też czas spoczynku nocnego. W pracy leśnej posługiwano się najprostszymi narzędziami, często złej jakości. Dla pracowników wyznaczano normy dzienne. Konsekwencją ich niewykonania było potrącenie części zarobków i kary administracyjne: grzywna lub areszt. Każdy pracownik miał książeczkę roboczą, do której wpisywany był jego zarobek. W kołchozach zesłani wykonywali wszelkie prace polowe, prace ogrodnicze i porządkowe, wypasali bydło, utrzymywali porządek w oborach, stajniach i chlewniach. Niektórzy deportowani zdobywali zawód, kończąc kursy mechaników i traktorzystów, ślusarzy, stolarzy, monterów linii telefonicznych, pielęgniarek, pracowników cegielni oraz robotników naprawy dróg. Część zesłanych, zwłaszcza osoby starsze i małe dzieci umierało z powodu niedożywienia, braku właściwej opieki medycznej oraz chorób. Zmarłych chowano na miejscowych cmentarzach. Życie religijne na miejscu zesłania, z braku duszpasterzy, organizowały kobiety. To one uczyły modlitwy dorastające pokolenie, przypominały ważne religijne święta, wbrew zakazom śpiewały kościelne pieśni, przepisywały teksty modlitw. W większości rodzin dbano o czystość języka i pilnowano, żeby dzieci mówiły prawidłowo w ojczystym języku. Rodzice, bojąc się wynarodowienia i wypaczenia pojęć dzieci wychowanych w kulturze chrześcijańskiej, na własną rękę uczyli ich języka polskiego, historii, geografii. Część nieletnich uczęszczała do sowieckich szkół podstawowych. Deportowanych miejscowe władze trzymały często w niewiedzy, nie informując o kolejnych amnestiach i możliwości ubiegania się o zwolnienie z zesłania, namawiając do przyjęcia całymi rodzinami obywatelstwa radzieckiego. W skutek powyższego pozostawali na osiedleniu aż do repatriacji do Polski, co nastąpiło w większości przypadków prawie 3 latach od śmierci Stalina- a niekiedy dopiero po XX Zjeździe KPZR, który zapoczątkował proces destalinizacji Związku Radzieckiego oraz doprowadził do potępienia kultu jednostki i wyrzeczenia się terroru jako formy polityki wewnętrznej w ZSRR. W sytuacji zrzeczenia się przez zesłanych polskiego obywatelstwa oraz przyjęcia paszportu ZSRR, osoby te zamykały przed sobą taką możliwość, decydując się tym samym na pozostanie w dotychczasowym miejscu osiedlenia lub powrót do Litewskiej SRR.

Na podstawie zebranego w toku przedmiotowego śledztwa materiału dowodowego ustalono listę Polaków, deportowanych w latach od wiosny 1941 do marca 1953 r. z terenów tzw. Litwy Kowieńskiej i okolic Wilna w głąb ZSRR. Powyższa lista z przyczyn obiektywnych pozostaje niepełna. Należy bowiem podkreślić, iż część deportowanych wróciła po zwolnieniu z osiedlenia specjalnego jako obywatele Związku Radzieckiego z powrotem do Litewskiej SRR, część zmarła bezpotomnie, w czasie pobytu na zesłaniu bądź po powrocie do Polski w nowych granicach. Dokumentów repatriacyjnych niektórych z tych osób nie posiadają w swoich zbiorach polskie archiwa. Dane ustalonych pokrzywdzonych stwierdzono między innymi na podstawie kart ewidencyjnych repatrianta będących w posiadaniu Archiwum IPN w Warszawie, dokumentów znajdujących się w Centralnym Archiwum Wojskowym w Warszawie- Rembertowie oraz w Fundacji Ośrodka Karta w Warszawie, materiałów procesowych zgromadzonych w latach 90-tych ubiegłego wieku przez Okręgowe Komisje Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Bydgoszczy, Łodzi, Gdańsku i Olsztynie, w tym zeznań deportowanych pokrzywdzonych i przedstawionych przez nich w czasie przeprowadzonych przesłuchań dokumentów dotyczących przymusowej zsyłki. Lista została przedstawiona w porządku chronologicznym ze wskazaniem ustalonych przez pion śledczy Instytutu Pamięci Narodowej danych osobowych członków poszczególnych rodzin i tak:

Z powiatu/ okręgu kowieńskiego z powodu uznania za kułaków wywieziono na tzw. spec zesłanie:

W dniach 13/ 14 czerwca 1941 r.:

- rodzinę Kalkof, zamieszkałą w Birsztanach i majątku Szmityszki-30 ha ziemi, a mianowicie: małżonków Ignacego- ur. w 1887 r., który zmarł w czasie zsyłki w 1944r. i Felicję z d. Górska- ur. w 1900 r. oraz ich dzieci: Jadwigę po mężu Iżycka – ur. w 1925 r., Zofię po mężu Tatarnikowa- ur. w 1926 r., Władysława – ur. w 1930 r. oraz Halinę po mężu Radziewicz – ur. w 1939 r. Osiedlono ich w miejscowości Kougustach nad rzeką Janą w środku tundry nad morzem Łaptiewów, rejon niurbiński, Jakucka ASRR a później w osadzie Kristy i Sangarach. Od 1953 r. mieszkali w Jakucku. Zatrudniono ich w rybołówstwie oraz w kopalni węgla. Repatriowali się do Polski w dwóch turach w lipcu 1956 r. i czerwcu 1958 r.

- rodzinę Korwin-Kossakowskich z majątku Żejmy, zamieszkałą w okresie wojny w Kiszkieliszkach, a mianowicie małżonków Michała z żoną Marią. Wywieziono ich ze stacji kolejowej Janów (Jonava) a następnie rozdzielono. M. Kossakowskiego umieszczono w obozie nr 7 w Reszocie zaś jego żonę osiedlono w Krasnojarskim Kraju. Mąż pracował w lesie jako drwal. Do Polski repatriował się w czerwcu 1946 r. W tym samym roku repatriowała się do kraju jego żona.

- z Datnowa: Adolfa Babiańskiego – ur. w 1875 r, Józefa Baumana – ur. w 1897 r., Alojzego Dręciołowskiego – ur. w 1893 r., Zygmunta Dybowskiego – ur. w 1915 r., Józefa Frańczyka – ur. w 1915 r., Ottona Kleparowskiego – ur. w 1911 r.,

- z miejscowości Wieszynty: Rachelę Chlewicką- ur. w 1881 r., Aleksandra Chlewickiego – ur. w 1868 r. i ich syna Leonarda Chlewickiego – ur. w 1911 r., Aleksandra Chmielowskiego – ur. w 1908 r. i Leonarda Chmielowskiego – ur. w 1868 r.

- rodzinę Ludkiewiczów zamieszkałą na terenie okręgu kowieńskiego –b.d.d. a mianowicie małżonków Piotr i Alfonsę z d. Borkowska z córką Wandą po mężu Frąckiewicz- ur. w 1947 r. oraz rodzicami Alfonsy- Piotrem i Bronisławą Borkowskimi. Nie ustalono danych o miejscu zsyłki. Dorośli pracowali przy wyrębie lasu W czasie zesłania zmarli Piotr Borkowski i jego zięć. Pozostali repatriowali się w 1957 r. do Polski.

Jesienią 1944 r. :

- rodzinę Iszoro, zamieszkałą we wsi Girały a mianowicie: matkę Barbarę z d. Brzozecka z synem Wojciechem- ur. w 1906 r. Matka zmarła w czasie zesłania w Krasnojarskim Kraju. Wojciech Iszoro repatriował się do Polski w grudniu 1955 r.

- rodzinę Murawskich ze wsi Karmazyny,gm. Mejszgoła a mianowicie: Władysława i jego brata Antoniego- ur. w 1927 r. W/w zesłano w nieustalone miejsce w okręgu irkuckim. Władysław uciekł z miejsca zsyłki pod koniec 1945 r. Następnie z całą rodziną repatriował się w 1946 r. do Polski.

W 1946 r.:

- ze wsi Jałynka, gmina Wandżogoła rodzinę Wonżutów- małżonków: Zenona– ur. 1893 r. i Wiktorię z d. Wołkiewicz- ur. w 1891r. Przebywali w Krasnojarskim Kraju, skąd repatriowali się do Polski w styczniu 1957 r.

- z majątku Prepunty rodzinę Malkiewiczów tj. Krystynę Malkiewicz z domu Korewa, która zmarła w czasie zsyłki, z trojgiem dzieci oraz matką i szwagierką z trójką dzieci– b.d.d. Przebywali w Krasnojarskim Kraju, skąd repatriowali się do Polski w nieustalonej dacie.

W dniu 25 marca 1948 r.:

- rodzinę Markowskich z m. Gładkiszki gm,. Mejszagoła a mianowicie małżonków Bronisława i Joannę oraz ich dzieci: Salomeę po mężu Wawrzeniak – ur. w 1927 r., Zofię po mężu Gimi- ur. w 1935 r. i Stanisława – ur. w 1939r. W/w osiedlono we wsi Marolowa, gdzie pracowali w kołchozie im Lenina. Natomiast Bronisław Markowski został wywieziony do kopalni w nieustalonej miejscowości. Do Polski repatriowali się jesienią 1956r.

W dniu 22 maja 1948 r.:

- rodzinę Szwejkowskich z miejscowości Żagowicze- małżonków: Józefa– ur. w 1915 r. i Walerię z d. Staszewicz- ur. w 1913 r. ich synów: Zygmunta – ur. w 1946 r. i Piotra- ur. w 1939 r. oraz matkę ojca Michalinę Szwejkowską z d. Ginielewicz- ur. w 1881 r. Przebywali na zesłaniu w m. Igarka w Krasnojarskim Kraju, skąd repatriowali się do Polski w styczniu 1957 r.

- rodzinę Kirbutów ze wsi Antoniszki – Kolonia Majoryszki, gmina Wandżogoła: rodziców- matkę Weronikę z d. Gembecka, ur. w 1914 r. oraz troje dzieci: Jana Mariana- ur. w 1939 r., Helenę po mężu Bury- ur. w 1941 r. i Zdzisława – ur. w 1943r. oraz babcię Petronelę – b.d.d., która zmarła w trakcie zesłania. W/w przewieziono do m. Igarka w Krasnojarskim Kraju. Repatriowali się do Polski w grudniu 1956 r.

- rodzinę Gukiewiczów ze wsi Ginejki a mianowicie małżonków: Mieczysława – ur. w 1906 r. i Zofię z d. Urniaż – ur. w 1905 r. oraz ich dzieci: Krystynę – ur. w 1942 r., Władysława – ur. w 1934 r. jak też matkę ojca Michalinę Gukiewicz- ur. w 1875 r. Przebywali na zesłaniu w m. Igarka w Krasnojarskim Kraju, pracowali w miejscowym tartaku. Repatriowali się do Polski we wrześniu 1956 r.

- rodzinę Urbanowiczów z miejscowości Romaniszki tj. małżeństwo: Stefana i Stanisławę z d. Gierwatowska oraz ich syna Stanisława- ur. w 1940 r. Przebywali na zesłaniu w m. Igarka w Krasnojarskim Kraju. Repatriowali się do Polski w grudniu 1956 r.

- rodzinę Michałowskich z Kowna, a mianowicie małżonków Emilię z d. Żodkiewicz- ur. w 1902 r. i Stanisława- ur. w 1902 r.- w/w został aresztowany i skazany na obóz pracy za pomoc AK w 1946 r.- do rodziny dołączył w 1954 r. po zwolnieniu z łagru. Razem z nimi wysiedlono ich dzieci: syna Zygmunta- ur. w 1935r., córkę Stanisławę po mężu Girsztoft – ur. w 1932 r.- w/w urodziła w czasie zsyłki w 1955 r. syna Romualda jak też późniejszego męża Stanisławy- Zygmunta Girsztoft i jego rodziców: Józefa- ur. w 1893r. i Leokadię z d. Raczkowska- ur. w 1896 r. z majątku Miegiany koło Kiejdan. Osiedlono ich w osadzie Dwoje- Ustie, Dajurski Rajon, w Kraju Krasnojarskim. Pracowali w tajdze przy wyrębie drzewa. Do Polski repatriowali się w grudniu 1956 r.

- rodzinę Żutowt zamieszkałą wówczas w Jelerwiszkach, to jest matkę Apolonię z dziećmi: Felicją, i Napoleonem- ur. w 1909 r. Zostali osiedleni w miejscowości Igarkaw Krasnojarskim Kraju, gdzie pracowali w miejscowym tartaku. Repatriowali się do Polski w listopadzie 1956 r.

- rodzinę Michalkiewiczów zamieszkałą we wsi Antoginia, gdzie posiadali około 100 ha ziemi to jest małżonków: Henryka i Stanisławę z d. Szablewicz oraz dzieci: Witolda – ur. w 1937 r. i Jadwigę po mężu Redlin- ur. w 1941 r. W/w zostali osiedleni w m. Igarka w Krasnojarskim Kraju, gdzie pracowali w miejscowym tartaku. Do Polski repatriowali się w grudniu 1956 r.

- rodzinę Ibańskich ze wsi Ginejki gmina Wendziagoła: Mariana- ur. w 1904 r. i jego żonę Jadwigę oraz ich córkę Zofię- ur. w 1947 r. jak też brata Mariana -Witolda Ibiańskiego. W/w zostali osiedleni w m. Igarka w Krasnojarskim Kraju, gdzie pracowali w miejscowym tartaku zaś Jadwiga w szpitalu jako salowa. Do Polski repatriowali się w grudniu 1956 r.

- rodzinę Urniaż ze wsi Antoginia a mianowicie małżonków: Antoniego- ur. w 1882r. i Zofię – ur. w 1886 r. W/w zostali osiedleni w m. Igarka w Krasnojarskim Kraju, gdzie pracowali w miejscowym tartaku. Do Polski repatriowali się w grudniu 1956 r.

- rodzinę Tumas zamieszkałą w Kownie a mianowicie: Janinę Tumas z d. Iwanowska z dziećmi: Janiną po mężu Dębowska – ur. w 1943 r i Emilią – ur. w 1936r. oraz matką Emilią Iwanowską z d. Tyszkiewicz- ur. w 1884 r. i bratem Janiny- Michałem- ur. w 1911 r. Drugi brat Mieczysław Iwanowski – ur. w 1911 r. w nieustalonej dacie 1946 r. został aresztowany przez NKWD jako polski szpieg a następnie skazany przez Trybunał Wojenny NKWD na karę 10 lat ciężkiego łagru i osadzony w Workucie, gdzie pracował w kopalni węgla. Mieczysław Iwanowski został zwolniony z łagru we wrześniu 1955 r., a następnie zesłany do Kraju Krasnojarskiego, gdzie odnalazł wywiezionych krewnych. Pozostali członkowie rodziny przebywali na przymusowym osiedleniu w obozie w lesie w niżnoingaskim rejonie na terenie Kraju Krasnojarskiego, gdzie zajmowali się zbieraniem żywicy i wycinką drzew. Do Polski repatriowali się całą rodziną w listopadzie 1955 r.

- rodzinę Ławińskich z m. Kowiany, a mianowicie małżeństwo: Edward- ur. w 1901r., Joanna z d. Milewska- ur. w 1907 r. z synem Krzysztofem- ur. w 1941 r i córką Heleną- ur. w 1944 r. Przebywali na przymusowym osiedleniu w obozie w lesie w niżnoingaskim rejonie na terenie Kraju Krasnojarskiego, gdzie zajmowali się zbieraniem żywicy i wycinką drzew. Do Polski repatriowali się w grudniu 1956 r.

- rodzinę Willimowiczów z m. Użumiszki, gm. Wendziagoła, w tym rodziców Franciszka i Emilię i ich dzieci: Reginę po mężu Suszko- ur. w 1921 r. Władysława – ur. w 1930 r. i Emilię- ur. w 1935 r. Wywieziono ci ze stacji kolejowej w Kiejdanach. Zostali osiedleni w m. Igarka nad Jenisiejem. Pracowali w miejscowym tartaku i przy spławianiu drewna, jak też przy różnego rodzaju pracach fizycznych w kołchozie. Repatriowali się do Polski w 1956 r. W 1954 r. Regina Willimowicz wyszła za mąż za Jana Suszkę i przeprowadziła się z nim do Jarmakowska, gdzie urodziła córkę Jolantę. Na zesłaniu zmarł Franciszek Willimowicz. W czerwcu 1956 r. repatriują się do Polski. Na Litwie pozostał Władysław Willimowicz.

W dniu 25 marca 1949 r.:

- rodzinę Laudańskich zamieszkałą w miejscowości Żegajcze, gmina Wandżogoła, gdzie posiadała duże gospodarstwo rolne a mianowicie:

rodziców: Józefa Laudańskiego– ur. w 1903 r. i Józefę Laudańską z d. Jagiełowicz- ur. w 1906 r.

dzieci: Aleksandra Laudańskiego– ur. w 1929 r., Genowefę Laudańską- ur. w 1933r. i Helenę Laudańską, po mężu Zamana – ur. w 1936 r. Repatriowali się do Polski w grudniu 1955 r.

- rodzinę Jagiełłowiczów/Jagiełowiczów zamieszkałą w miejscowości Żegajcze, gmina Wandżogoła i miejscowości Lipogóra (Lepkalnys), gdzie posiadali duże gospodarstwo rolne:

Franciszka Jagiełłowicza – ur. w 1905 r. z żoną Teresą z d. Laudańska- ur. w 1903 r. oraz synami Lubomirem- ur. w 1937 r. i Stanisławem – ur. w 1935 r. i córką Teresą po mężu Godynia- ur. w 1941 r.
Władysława Jagiełowicza- ur. w 1908 r. z żoną Jadwigą z d. Naruszewicz- ur. w 1922 r. i dziećmi: Weroniką po mężu Leszczyńska – ur. w 1946 r., Amelią po mężu Filus- ur. w 1948 r. i Stefanem- ur. podczas zsyłki w 1955 r. oraz matką Katarzyną Jagiełowicz- ur. w 1880 r.- w/w zmarła w czasie zesłania.
Waleriana Jagiełowicza – ur. w 1914 r.

W/w deportowano do kołchozu Len – Zachian, a następnie do kołchozu w m. Stary Chogot im. Kirowa w obwodzie irkuckim, rajon Bajendaj, Burat-Mongolska ASRR, gdzie pracowali w rolnictwie. Repatriowali się do Polski w listopadzie1955 r.:

- rodzinę Medekszo zamieszkałą w miejscowości Żegajcze, gmina Wandżogoła, gdzie posiadała duże gospodarstwo:

Antoniego Medekszo- ur. w 1916 r. z żoną/ siostrą Weroniką- ur. w 1902 r. i dziećmi: Janiną, Jadwigą, Kazimierzem i Wilhelmem

- rodzinę Montwiał zamieszkała w miejscowości Żegajcze, gmina Wandżogoła, gdzie posiadała majątek ziemski

- rodzinę Norejko, zamieszkałą w miejscowości Prejszagoła, a mianowicie: Antoninę Norejko- ur. 1873 r., Stanisława– ur. w 1892 r. z żoną Jadwigą z d. Ginejko- ur. w 1907 r., Franciszka- ur. w 1910 r. wraz z dziećmi: Filomeną– ur. w 1943 r., Romanem – ur. w 1945 r., Heleną– ur. w 1948 r. i Wiktorem – ur. w 1954 r., Antoninę z d. Krokman- ur. w 1919 r., Marię Norejko z córką Bronisławą. W/w deportowano do obwodu irkuckiego. Do Polski repatriowali się w grudniu 1955 r.

- rodzinę Naruszewiczów ze wsi Lipogóra (Lepkalnys), gmina Wandżogoła, gdzie posiadała duże gospodarstwo rolne:

matkę Mariannę z d. Klementowicz– ur. w 1889 r. oraz dzieci: Genowefę po mężu Hudaczek- ur. w 1932r.– urodziła podczas zsyłki dwie córki: Genowefę- ur. w 1954 r. oraz Annę– ur. w 1955 r., Ludwika- ur. w 1927 r., Teresę po mężu Brzozecka– ur. w 1931 r. i Józefa- ur. w 1936 r. W/w repatriowali się do Polski w styczniu 1957r. Przebywali we wsi Ołonka i Żyłkina, rejon bochański, irkucki obwód. Pracowali w spółdzielni rolniczej ,,Progress’’.

- rodzinę Szestakowskich ze wsi Kalniszki, gmina Wandżogoła: matkę Janinę z d. Rynkiewicz oraz dzieci: Mieczysława i Sabinę po mężu Dubielska- ur. w 1934 r. Repatriowali się do Polski w grudniu 1955 r.

- rodzinę Zasimowskich ze wsi Żegowicze, gmina Wandżogoła: Leona – ur. w 1893r. i Zofię z d. Bacewicz- ur. w 1915 r. wraz z dziećmi: Józefem- ur. w 1946 r., Haliną- ur. w 1948 r. oraz urodzonym w czasie zsyłki w 1953 r. Władysławem i rodzeństwem Leona: Martyną Zasimowską, Heleną Zasimowską oraz Zygmuntem. W/w trafili do kołchozu Bajedany w obwodzie irkuckim. Od 1953 r. mieszkali w samym Irkucku. Repatriowali się do Polski w grudniu 1955 r.

- rodzinę Kieraszewiczów ze wsi Szale: Mariana– ur. w 1907 r. z żoną Zofią z d. Augustowska, Teklę Kieraszewicz – ur. w 1901 r. z synem Władysławem- ur. w 1938r. oraz ich matkę Stefanię Kieraszewicz- ur. w 1859 r.

- kobietę o nazwisku Pietrowska lat 60 z miejscowości Piadzia

- Józefa Juszkiewicza – ur. w 1886 r. z miejscowości Lepkalnys (Lipagóra)

- rodzinę Nomejków: matkę Marię i córkę o imieniu Bronisława ze wsi Nowosady gmina Żejmy

- rodzinę Wilkiewiczów zamieszkałą w miejscowości Ustronie w skład której wchodzili: matka Ludwika Wilkiewicz z d. Kosztowna – ur. w 1887 r. i jej dzieci: Czesław – ur. w 1916 r. Stefan- ur. w 1919 r., Klemens- ur. w 1931 r. oraz Wacław- ur. w 1928 r. W/w osiedlono w miejscowości Bajtok w obwodzie irkuckim, gdzie pracowali w fabryce traktorów MTS a następnie w Irkucku. Do Polski repatriowali się w listopadzie 1955 r.

- rodzinę Borejszo z majątku Borejszy a mianowicie: małżonków Wincentego – ur. w 1883 r. i Józefę z d. Rzodkiewicz – ur. w 1904 r. i ich dzieci Marię po mężu Lutkiewicz – ur. w 1934 r. i Wandę po mężu Melcer- ur. w 1937 r. Osiedlono ich w osadzie Atagaj, niżnieudinsji rejon w obwodzie irkuckim. Tu dorośli pracowali w tartaku oraz przy wycince drzewa. Do Polski repatriowali się w styczniu 1956 r.

- rodzinę Doborzyńskich ze wsi Radyki koło Kowna, gdzie mieli duże gospodarstwo, a mianowicie małżonków: Piotra i Sabinę z d. Żelmo – ur. w 1924 r, która w czasie transportu w miesiącu kwietniu 1949 r. urodziła syna Piotra a następnie w 1952 r. córkę Bronisławę po mężu Ludwichowska. Deportowano z nimi brata Sabiny- Stefana Żelmo oraz brata Piotra Michała Doborzyńskiego- który został osiedlony w m. Igarka. Pozostałych osiedlono w m. Użur w miejscowym kołchozie, w Kraju Krasnojarskim. Piotr Doborzyński podjął przymusowo pracę w kopalni złota, pozostali dorośli pracowali w miejscowym kołchozie. Do Polski repatriowali się w grudniu 1956r. Stefan Żelmo i Michał Doborzyński pozostali na terenie ZSRR.

W dniach 1 kwietnia i 2 października 1951 r.:

- rodzinę Tendziagolskich zamieszkałą w m. Kruwondy k/Kowna, posiadających tam około 27 ha ziemi uprawnej a mianowicie rodziców: Józefa– ur. w 1902 r. zawodu nauczyciela- w/w po aresztowaniu w Kownie 9 lipca 1951 r. i osadzeniu w więzieniu, został następnie zesłany do obozu pracy w m. Tawda w swierdłowskim obwodzie, gdzie przebywał do 23 maja 1956 r. Natomiast jego żonę Helenę z d. Juszkiewicz– ur. w 1905 r. oraz dzieci: Hermenegildę po mężu Słowińska– ur. w 1937r. i Tadeusza Remigiusza– ur. w 1941 r. przymusowo osiedlono we wsi Ałatajewo, parabielskij rajon, obwód Tomsk, gdzie pracowali w miejscowym kołchozie. Córka Hermenegilda ukończyła w Tomsku szkołę pielęgniarską w 1955 r. Do kraju repatriowali się w listopadzie 1956 r.

- rodzinę Wimbor, zamieszkała wówczas w Kownie, poprzednio posiadających duże gospodarstwo rolne w m. Iszory, a mianowicie: rodziców Kazimierza- ur. 1900 r. i Teresę z d. Bańkowska- ur. 1901 r.- zmarła na zesłaniu oraz ich dzieci Kazimierza- ur. 1929 r., Witolda- ur. 1930 r., Leona- ur. 1932 r., Dorotę po mężu Orylska- ur. 1936r. i Wandę– ur. w 1937 r. Osiedlono ich w osadzie Niurolka, później Kargasok nad rzeką Wasmugan i m. Mildżyn oraz od 1953 r. w Tomsku, gdzie pracowali w spółdzielni produkcyjnej w lesie. Do Polski repatriowali się w grudniu 1956r.

- rodzinę Kamińskich, zamieszkałą w miejscowości Ustronie a mianowicie matkę Wandę wraz z synami Janem i Władysławem – ur. w 1916 r. Osiedlono ich w osadzie Parabel, w obwodzie tomskim. Do Polski repatriował się z matką w lipcu 1956 r. Jan Kamiński powrócił z zesłania na Litwę.

- rodzinę Gralewskich zamieszkałą we wsi Antoniszki, gmina Wendziagoła a mianowicie matkę: Stanisławę z d. Zaszczuryńska- ur. w 1896 r. wraz z dziećmi: Władysławem – ur. w 1921 r. – zmarł w czasie zesłania, Wojciechem – ur. w 1927 r. i Stanisławą po mężu Żutowt – ur. w 1923 r Osiedlono ich w parabielskim rajonie, obwód Tomsk, osada Kiedracz i Lestop koło Czarnałuszki, gdzie pracowali przy wyrębie lasu. Repatriowali się do Polski w grudniu 1956 r.

- rodzinę Iwanowskich z m. Bitwany, gzie posiadali majątek ziemski- a mianowicie małżonków: Antoniego – ur. w 1906 r. i Stanisławę- ur. w 1904 r. oraz ich dzieci: Irenę po mężu Tołoczko – ur. w 1938 r. i Janinę po mężu Pasiut- ur. w 1943 r. Osiedlono, ich w okolicach m. Parabiel nad rzeką Ob. obwodzie tomskim w kołchozie im. ,,XVIII Zjazdu Partii’’. Ojciec pracował jako drwal w lesie a matka w kołchozie. Do Polski repatriowali się w maju 1957 r.

W/w rodziny przewieziono na stację kolejową w m. Janowo (Jonava) i w Wilnie, skąd bydlęcymi wagonami przetransportowano ich koleją do irkuckiej obłasti- miejscowość Osolie Sybirskie a stamtąd do miejscowości Podmorowa, kirowskij i bochański rajon i rozwieziono do pracy w kołchozach min.,,Kamionka’’, ,,Borca Wtaroj Piatiletki’’, ,,Progress’’ we wsi Kazar i Ołonka oraz w okolicy miasta Bajandaj

- rodzinę Tabero z miejscowości Sidorańce, gm. Mejszagoła a mianowicie małżonków: Stanisława – ur. w 1920r., Janinę– ur. w 1925 r. i ich dzieci: Stanisławę po mężu Jasińska – ur. w 1945 r., Władysławę po mężu Nowosadko– ur. w 1947 r., Annę po mężu Tracichleb– ur. w 1949 r. i Janinę po mężu Połajkowska– ur. w 1951 r. W/w osiedlono w osadzie Kopane Oziero w obwodzie tomskim, czajskim rejonie. Do Polski repatriowali się we wrześniu 1956 r.

- rodzinę Cygler zamieszkałych w Kownie, a mianowicie Jankiela– ur. w 1917 r. byłego żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, jego żonę Judytę – ur. w 1917r. i syna Siomę- ur. w 1949 r. W/w osiedlono w Tajturce w obwodzie irkuckim. Do Polski repatriowali się w lutym 1957 r.

- rodzinę Wróblewskich z m. Posperz gm. Mejszagoła a mianowicie: małżonków Jana- ur. w 1889 r. byłego żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Różannę– ur. w 1907 r. ich dzieci: Julię-ur. w 1927 r. z synem Józefem – ur. w 1943 r. i Jadwigę -ur. w 1932 r. W/w osiedlono w Tajturce w obwodzie irkuckim. Do Polski repatriowali się w grudniu 1955 r.

- rodzinę Zubowiczów z Kowna a mianowicie małżonków: Henryka- ur. w 1927 r. byłego żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie z żoną Anną – ur. w 1930 r. i synem Ryszardem – ur. w 1951 r. oraz matką Henryka Marią Zubowicz– ur. w 1902r. W/w osiedlono w Tajturce w obwodzie irkuckim. Do Polski repatriowali się w styczniu 1956 r.

- rodzinę Karczewskich zam. we wsi Darkuszki, gm. Mejszagoła, a mianowicie: Kazimierza– ur. w 1916 r. byłego żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie z żoną Leokadią z d. Mikołajun – ur. w 1926 r. oraz dziećmi: Haliną po mężu Łukaszewicz– ur. w 1939 r. Eugeniuszem – ur. w 1950 r., Ludmiłą po mężu Powierża– ur. w 1951 r. oraz urodzoną w trakcie zesłania w 1953 r. Reginą. W/w osiedlono w Tajturce w obwodzie irkuckim. Dorośli pracowali w lesie przy ścince drzew. Do Polski repatriowali się w grudniu 1955 r.

- rodzinę Kaszeta z m. Kaszety tj. Wojciecha – ur. w 1911 r. byłego żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie z żoną Heleną – ur. w 1916 r. i dziećmi: Franciszkiem – ur. w 1938 r., Olgierdem– ur. w 1948 r. i Barbarą po mężu Bober – ur. w 1950 r. W/w osiedlono w osadzie Usole koło Tajturki w obwodzie irkuckim. Dorośli pracowali w lesie przy ścince drzew. Do Polski repatriowali się w na początku 1957 r.

W grudniu 1951 r.:

- rodzinę Rymowiczów z miejscowości Użumiszki, gm. Wendziagoła, gdzie posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni ok. 20 ha a mianowicie małżonków Józefa– ur. w 1901 r. i Weronikę – ur. w 1902 r. oraz ich dzieci: Jadwigę po mężu Łuc- ur. w 1940 r., Helenę i Józefa– ur. w 1942 r. oraz siostrę Józefa Weronikę Rymowicz. W/w osiedlono w osadzie Rywuczi w Krasnojarskim Kraju, a następnie w Sosnowce. Dorośli pracowali na kolei. Do Polski repatriowali się w 1956 r.

- w nieustalonej dacie rodzina Trojanowskich z majątku Piłsudy a mianowicie rodziców- b.d.d. i ich troje dzieci, w tym Wandę po mężu Audunis, obecnie zamieszkałą w Republice Litewskiej oraz Zbigniewa i Czesława Trojanowskich – b.d.d. W/w przebywali w Krasnojarskim Kraju w nieustalonej miejscowość i pracowali w lesie przy wycince drzew. Nie ustalono daty ich repatriacji o Polski.

Z powiatu/ okręgu kiejdańskiego z powodu uznana za kułaków wywieziono na tzw. ,,speczesłanie’’:

W dniach 12/13 czerwca 1941 r.:

- Feliksa Baniewicza właściciela majątku w Bieluszkach- zmarł w czasie transportu oraz rodzinę Baniewiczów z majątku Szyły a mianowicie: małżonków Czesława i Józefę z dziećmi: Danutą – ur. w 1936 r. i Teresą- ur. w 1938 r. oraz urodzoną w trakcie zesłania Bogusławą. Nie ustalono miejsca przymusowego osiedlenia ani też daty powrotu do Polski.

Po 1946 r. – brak bliższych ustaleń:

- z miejscowości Michnojcie Stefana Tyszkę– uznanego za element antysocjalistyczny- b.d.d. min. odnośnie miejsca pobytu na zesłaniu i daty zwolnienia. W/w zmarł w Wilnie.

W dniu 22 maja 1948 r.:

- rodzinę Dowgwiłło, zamieszkałą w miejscowości Sękany (Sinkuniu) a mianowicie małżonków Władysława- ur. 1908 r. i Reginę- ur. 1913 r., W/w osiedlono w Krasnojarskiego Kraju, Nowosiołowskij Rajon, osady: Kurtak i Krywoszejna, gdzie pracowali w tajdze przy wyrębie drzew. W/w repatriowali się do Polski w październiku 1956 r.

- rodzinę Raubo z Kiejdan: małżonków Józefa- ur. w 1902 r. i Stanisławę z d. Bujniewicz – ur. w 1903 r. oraz ich córkę Reginę- ur. w 1929 r. W/w osiedlono w Krasnojarskim Kraju. Stąd repatriowali się do kraju w miesiącu grudniu 1956 r, poza Reginą, która pozostała w ZSRR,. Ich syn Fulgenty Raubo – ur. w 1927r. został zatrzymany w dniu 31 lipca 1946 r przez NKWD w Kiejdanach, a następnie skazany po ciężkim śledztwie przez Trybunał Nadbałtyckiego Okręgu Wojskowego za rzekomą zdradę ZSRR na karę 8 lat obozu pracy, którą odbywał w okolicach Peczory w Republice Komi a następnie w kamieniołomach w Karagandzie –na terenie Kazachstanu, gdzie przebywał do zwolnienia w dniu 28 lipca1954 r. Następnie pozostawał na osiedleniu specjalnym w Krasnojarskim Kraju. Do Polski repatriował się razem z rodzicami.

- rodzinę Bortkiewiczów z m. Jurgajcie, gdzie posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni ok 35 ha a mianowicie: małżonków Władysława – ur. w 1910 i Janinę z d. Paszkiewicz- ur. w 1908 r., ich dzieci: Jana – ur. w 1943 r., Henryka- ur. w 1944 r i Helenę po mężu Kutchenreuter– ur. w 1948 r. oraz ojca Władysława Juliana Bortkiewicza. W/w deportowano do m. Suchanakowo nad rzeką Kiżart w Kraju Krasnojarskim. Dorośli pracowali w lesie przy wyrębie drzewa. Do Polski repatriowali się w grudniu 1956 r.

- rodzinę ziemiańską Krzywickich z m. Jurgajcie, gdzie posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni ok. 60 ha a mianowicie małżonków Michała – ur. w 1905 r. i Apolonię z d. Bortkiewicz- ur. w 1912 r., ich dzieci: Romualda– ur. w 1939 r., Irenę po mężu Kępa- ur. w w1941 r. i Waldemara– ur. w 1942 r, urodzonego w czasie pobytu na zesłaniu w 1951 r. Stanisława oraz matkę Michała– Wiktorię Krzywicką- ur. w 1871 r., w/w zmarła w 1949 r. Rodzinę deportowano do m. Suchanakowo nad rzeką Kiżart, daurski rejon w Kraju Krasnojarskim. Dorośli pracowali w lesie przy wyrębie drzew. Do Polski repatriowali się w styczniu 1957 r.

- zamieszkałą w miejscowości Sękany Jadwigę/Bronisławę Konopińską z d. Skinder wraz z dwójką dzieci: Romanem i Reginą- brak innych danych

- rodzinę Boharewiczów z majątku Lady a mianowicie małżonków Mieczysława i Jadwigę z dziećmi: Adelą i Hipolitem. Zostali przymusowo osiedleni w Krasnojarskim Kraju w m. Igarka. Do kraju repatriowali się w październiku 1956 r.

- rodzinę Bociarskich z majątku Dusejki a mianowicie Ignacego z żoną Marią z d. Kibort i córkami Ireną – ur. w 1911 r. i Konstancją – ur. w 1906 r. Brak informacji o miejscu zesłania i dacie repatriacji do Polski.

W dniu 25 marca 1949 r.:

- rodzinę Gimbuttów to jest małżonków Jana- ur. w 1899 r. i Janinę z d. Maciańska- ur. w 1915 r. z córką Krystyną- ur. w 1945 r., zamieszkałych w miejscowości Paszuszwie. W/w rodziny przewieziono na stację kolejową w m. Kiejdanach, skąd bydlęcymi wagonami przetransportowano ich koleją do irkuckiej obłasti- bajandajskij rajon i rozwieziono do pracy w kołchozach w miejscowości Olzon min. ,,Kujbyszew’’ i ,,Alzanskij Sowchoz’’. Tu Janina Gimbutt urodziła w 1954 r. córkę Irenę. Do kraju repatriowali się na własną rękę w styczniu 1959 r.

- rodzinę Supronów, zamieszkałą w m. Szalczmiry, w tym rodziców: Antoniego– ur. w 1904 r. i Teklę z d. Karczewska – ur. w 1901 r. oraz dzieci: Józefa- ur. w 1934 r., Aleksandrę po mężu Dubrawska – ur. w 1938 r. i Stefana– ur. w 1941 r. Osiedlono ich we wsi Chabarowsk w Echyryt- Bułagatskim rajonie, obwód irkucki, gdzie pracowali w miejscowym kołchozie. Do kraju repatriowali się latem 1957 r.

- Jerzego Szynkowskiego – ur. w 1936 r. zam. w Ognitach, gm. Rumszyszki- brak innych danych.

- rodzinę Witort zamieszkałą we wsi Dauksze a mianowicie rodziców: Józefa – ur. w 1904 r. i Ludwikę z d. Montowtt- ur. w 1913 r. oraz dzieci: Stefana – ur. w 1937 r. i Irenę- ur. w 1942 r. W/w przebywali w m. Bajtogskaja, Ust -Ordynski rajon w obwodzie irkuckim, gdzie pracowali w miejscowym kołchozie. Do kraju repatriowali się w listopadzie 1955 r.

- rodzinę Dowgwiłło, zamieszkała w miejscowości Sękany a mianowicie: małżonków Felicjana – ur. w 1900 r. i Walerię- ur. w 1908 r. z synem Edwardem– ur. w 1937 r. Osiedlono ich w rejonie nowosiołowskim, Kraj Krasnojarski. Do Polski repatriowali się w e wrześniu 1956 r.

- rodzinę Iwanowskich z miejscowości Pożeraj, gdzie posiadali gospodarstwo o powierzchni 42 ha ziemi, a mianowicie małżonków Bolesława – ur. w 1905 r.- deportowano go w 1952 r., gdyż odbywał karę więzienia za nie wywiązanie się z przymusowych dostaw zboża i Zofię z d. Korzeniowska- ur. w 1907 r. oraz dzieci: Antoniego- ur. w 1935 r., Mariana- ur. w 1936 r., Walerię po mężu Misewicz– ur. w 1939 r., Stefana– ur. w 1941 r. Wincentego- ur. w 1943 r. oraz Stanisławę po mężu Jurewicz- ur. w 1944 r. Przymusowo osiedlono ich w m. Suchonakowo, w daurskim rejonie, Krasnojarski Kraj. Pracowali w lesie w osadzie Derbino przy wyrębie drzew. Do Polski repatriowali się w lutym 1957 r.

- rodzinę Urniaż zamieszkałą w miejscowości Gieguże, a mianowicie małżonków: Adama i Marię z d. Bratkowska, ich dzieci: Helenę- ur. w 1933 r., Tadeusza- ur. w 1935 r., Jadwigę – ur. w 1936 r., Zofię– ur. w 1937r. oraz matkę Adama – Ludwikę Urniaż z córką Stanisławą – ur. w 1905 r. Osiedlono ich w Kraju Krasnojarskim, nowosiełowskij rajon, w osadzie Kiczebasz a następnie Kulczek, gdzie pracowali fizycznie w kołchozie ,,Droga Ilicza’’ oraz w lesie. Do Polski repatriowali się w październiku 1956 r.

- rodzinę Adamowiczów z miejscowości Śruby (Śrubie), gdzie posiadali gospodarstwo o powierzchni ok. 40 ha. to jest małżonków: Stanisława – ur. w 1901 r. i Anielę z d. Stankiewicz- ur. w 1909 r. oraz ich dzieci: Juliana –ur. w 1936 r., Czesława- ur. w 1940 r., Stanisławę po mężu Bubak- ur. w 1942 r. oraz Leonarda – ur. w 1945 r. W/w osiedlono w osadzie Chabarowskij – kołchoz im. Czkałowa, rejon Ech-Bułogato, gdzie pracowali jako robotnicy fizyczni. W 1952 r. NKWD aresztowało Stanisława Adamowicza za działalność wywrotowa przeciwko ZSRR i osadziło w areszcie w Irkucku. Po upływie ok. 6 miesięcy zwolniono go bez skierowania sprawy na drogę sądową. Do Polski repatriowali się w październiku 1956 r.

- rodzinę Witort z miejscowości Dauksze, a mianowicie małżonków Józefa – ur. w 1904 r. i Ludwikę z d. Montowtt- ur. w 1913 r. i ich dzieci: Stefana– ur. w 1937 r. i Irenę – ur. w 1942 r. Osiedlono ich w Bajtoku, Ust- Ordynski rajon, w obwodzie irkuckim, gdzie mieściła się Fabryka Traktorów, w niej dorosłe osoby podjęły pracę. Do Polski repatriowali się w listopadzie 1955 r.

W dniu 21 października 1951 r.:

- rodzinę Witkowskich z miejscowości Piadzi to jest małżonków: Juliana–ur. w 1871r., który zmarł w czasie zsyłki z żoną – b.d.d. i córką Jadwigą po mężu Żuryńska- ur. w 1932 r. Osiedlono ich w osadzie Kierzawod, parabielski rajon, za Tomskiem. Pracowali przy pracach leśnych. Do Polski repatriowała się w listopadzie 1956 r.

- rodzinę Korzeniowskich z miejscowości Pożercie to jest Piotra Korzeniowskiego z żona Kazimierą oraz dziećmi: Janem, Mikołajem i Reginą jak również matkę Kazimiery- Paulinę. W/w osiedlono na terenie obwodu tomskiego. Do Polski repatriowali się we wrześniu 1956 r.

- rodzinę Ławrynowiczów z miejscowości Rezgiuki (Naurezgiu), gdzie posiadali majątek ziemski o pow. 100 ha, a mianowicie: matkę Jadwigę Ławrynowicz z d. Szatyńska- ur. w 1886 r. z dwojgiem dzieci: Jarosławem – ur. w 1932 r i n/n– zmarł na zesłaniu. W/w osiedlono w obwodzie irkuckim. Repatriowali się do Polski w maju 1958r.

- Zygmunta Krzywickiego z żoną i dwiema córkami: Leonardą -b.d.d. W/w osiedlono w m. Jenisiejsk. W 1957 r. powrócili na Litwę.

- rodzinę Baranowskich z miejscowości Kroki koło wsi Maciunajty to jest małżonków Antoniego – ur. w 1907 r. i Zofię z d. Krzywicka- ur. w 1906 r. oraz dzieci: Halinę- ur. w 1943 r., Bronisława – ur. w 1946 r. i Edwarda- ur. w 1948 r. W/w osiedlono w m. Ingeso, jenisiejski rejon w Kraju Krasnojarskim. Pracowali w lesie przy wyrębie drzewa. Repatriowali się do Polski w grudniu 1956 r.

W nieustalonej dacie:

- Michała Pankiewicza z majątku Porborupie koło m. Żejmy. W/w repatriował się w drugiej połowie lat 50-tych do Polski –b.d.d.

Z powiatu/okręgu jezioroskiego (Zarasaj)z powodu uznana za kułaków wywieziono na tzw. speczesłanie ze stacji kolejowej w Turmontach:

W dniu 16 lutego 1948 r.:

- rodzinę Małachowskich zamieszkała w miejscowości Duburajcie (Dubury) a mianowicie rodziców: Jana – ur. w 1893 r. i Marię– ur. w 1906 r. wraz z dziećmi: Wandą po mężu Szewczuk- ur. w 1928 r., Ireną po mężu Skuńczyk – ur. w 1931 r., Emilianem- ur. w 1936 r. W/w osiedlono we wsi Jezajewka w kazaczińskim rajonie, Krasnojarskim Kraju. Zatrudniono ich w leśnictwie przy wyrębie tajgi oraz w tartaku. W/w repatriowali się do Polski w lipcu 1956 r.

W dniu 25 marca 1949 r.:

- rodzinę Truskowskich zamieszkała w miejscowości Duburajcie (Dubury) – małżonków Jana i Stefanię- ur. w 1907 r. wraz z czworgiem dzieci: Kazimierą po mężu Reczuga- ur. w 1938 r., Henrykiem – ur. w 1931 r., Deonizym – ur. w 1932 r. i Franciszkiem- ur. w 1940 r. Osiedlono ich w Kołchozie im. Lenina w m. Butuchej, koło miasta Nukuty- obwód irkucki. W/w repatriowali się do Polski w grudniu 1957r.

- rodzina Komarów ze wsi Giluszki: rodzice Jan- zmarł na zesłaniu i Justyna z córką Sabiną po mężu Dogwiłło- ur. w 1930 r. Osiedlono ich w Kołchozie im. Lenina w m. Butuchej koło miasta Nukuty. W/w repatriowali się do Polski w grudniu 1957 r.

W dniu 2 października 1951 r. z powodu uznana za kułaków wywieziono na tzw. speczesłanie:

- rodzinę Błażewiczów, zamieszkałych we wsi Gołubiszki: małżonków Edwarda- ur. w 1896 r. i Łucję z d. Wadzisz – ur. w 1912 r. ich córkę Janinę po mężu Powroźnik- ur. w 1939 r. i synów: Romualda – ur. w 1942 r. oraz Stanisława- ur. w 1947 r. W/w repatriowali się do Polski w grudniu 1956 r.

- rodzinę Szeniawskich, zamieszkałych we wsi Gołubiszki: ojca Bolesława- ur. w 1905 r. z żoną Bronisławą z d. Paczulis– ur. w 1909 r. i córkami: Janiną Wandą po mężu Pepłowska– ur. w 1936 r. i Heleną p mężu Tanajewska – ur. w 1940 r. Pracowali w kołchozie ,,Kujbyszew’’ w m. Tałoj około 30 km od Krasnojarska, przy pracach leśnych i polowych. Do Polski repatriowali się w grudniu 1956 r.

- rodzinę Skieterskich, zamieszkałych we wsi Gołubiszki: matkę z synem Henrykiem,

- rodzinę Złotorowiczów, zamieszkałych we wsi Rowdanki: ojca Lucjana- ur. w 1906r. z żoną Anną z d. Wojniun – ur. w 1906 r. i córkami: Gertrudą, po mężu Troka – ur. w 1934 r., Pelagią, po mężu Aniśkiewicz – ur. w 1935 r., Władysławą po mężu Hułyk – ur. w 1938 r. i Alicją – ur. w 1940 r. Przebywali w m. Tałoje w Krasnojarskim Kraju. Repatriowali się do Polski w grudniu 1956 r.

W/w rodziny przewieziono na stację kolejową w miejscowości Dukszta skąd bydlęcymi wagonami przetransportowano ich koleją do kołchozu w m. Tałoje, jemieljanowskij rajon, w Kraju Krasnojarskim. W/w repatriowali się do Polski w grudniu 1956 r.

- Jadwigę Baranowską- ur. w 1910 r., zam. wówczas we wsi Pakalniszki.

Z powiatu/ okręgu olickiego:

W dniu 13/14 czerwca 1941 r.:

- rodzinę Żylińskich z majątku Niedziangi a mianowicie: Jana z żoną Wandą z d. Sielecka- Tomkowicz i dziećmi: Jerzym i jego żoną Haliną z d. Giedymin- w czasie zesłania urodziło się im dwóch synów Czesław– w 1947 r. i Andrzej w 1949 r., matkę Haliny- Jadwigą Skażyńską oraz krewnych: Aleksandra Żylińskiego z żoną Jadwigą z d. Skolimowska z Dokurniszek. Jan i Aleksander Żylińscy zostali rozdzieleni z rodziną i osadzono ich w Centralnym Obozie Prialma koło Archangielska, gdzie zmarli. Pozostałych osiedlono w Kraju Ałtajskim w okolicach Sławogrodu. Do Polski repatriowali się w 1950 r.

W dniu 22 maja 1948 r.:

- rodzinę Ostrowskich, zamieszkałych w miejscowości Simno: małżeństwo Adolfa- ur. w 1908 r. i Adelę z d. Giedroyć- ur. w 1912 r., która zmarła podczas zesłania, wraz z synem Wacławem- ur. w 1944 r. oraz siostrą Adolfa- Ireną Ostrowską i bratem Kazimierzem. W/w deportowano do obozu pracy w obwodzie irkuckim, w pobliżu miasta Czeremchowo. Tu pracowali w kopalni odkrywkowej węgla. Repatriowali się do Polski w grudniu 1955 r.

- rodzinę Legus, zamieszkałą w miejscowości Skitury, gdzie miała duże gospodarstwo rolne to jest małżeństwo Protazego Legus- ur. 1898 r. i Emilię Legus- ur. 1903 r. wraz z dziećmi: Mieczysławem- ur. 1934 r. i Czesławem- ur. w1945 r. oraz Eugenią po mężu Derencz- ur. w 1947 r. Osiedlono ich koło miasta Czeremchowo, w miejscowości Chramcowka- osada Zaimka. W/w pracowali w miejscowej kopalni odkrywkowej i tartaku Do Polski repatriowali się w miesiącu październiku 1956 r.

Z powiatu/ okręgu rosieńskiego:

W dniu 14.06.1941 r.:

- rodzinę Piłsudskich zam. w m. Poszołtuń, gdzie posiadali majątek w postaci 62 ha ziemi oraz 16 ha lasów, a mianowicie rodziców: Adolfa– ur. w 1878 r.– zmarł na zesłaniu w 1942 r. i Bronisławę z d. Węcłowajte – ur. 1888r. oraz dzieci: Witolda– ur. w 1919 r. Artura– ur. w 1924 r., Edwarda- ur. w 1922 r. i córkę Olgę po mężu Sztraus – ur. w 1926 r. W/w deportowano do miejscowości Ustukczym. Pracowali przy wyrębie lasu. Artur Piłsudski uciekł ze zsyłki w 1943 r. zaś w 1946 r. przyjechał do Polski. Pozostali członkowie rodziny, poza siostrą Olgą, zmarli w trakcie zesłania.

- rodzinę Korzon z Kotowszczyzny, a mianowicie: Franciszka z żona Teresą z d. Przeździecka i synem Mieczysławem– ur. w 1930 r.

- rodzinę Wojniłłowiczów z Kalniszek, w tym rodziców- brak innych danych i ich dzieci: Walerię oraz Eugenię – ur. ok. 1915 r. i Czesława- ur. około 1921 r.b.d.d.

- rodzinę Gniewskich z majątku Pleki z córką – b.d.d.

W/w deportowano najprawdopodobniej do miejscowości Ustukczym. Brak informacji o ich dalszych losach.

- rodzinę Sakiell z majątku Polikśnie, a mianowicie Anastazję z d. Maćkowska– b.d.d. z synem Michałem– ur. w 1913 r. W/w deportowano najprawdopodobniej do miejscowości Ustukczym. Do Polski repatriowała się tylko Anastazja Sakiell w latach 50-tych.

Z powiatu/ okręgu poniewieskiego:

Jesienią w 1944 r.:

- rodzinę Iwanowskich z miejscowości Burbekle koło Skopiszek, gdzie mieli duże gospodarstwo rolne, a mianowicie małżonków: Józefa i Genowefę z d. Pankiewicz oraz ich dzieci: Wandę- ur. w 1926 r., Stanisławę po mężu Wojszwiłło- ur. w 1929 r., Bolesława, Jana- ur. w 1937 r. oraz Kazimierza. Osiedlono ich w różnych osadach na Syberii- bd.d. Do Polski repatriowali się w lutym 1946 r. W śledztwie nie uzyskano dokumentów potwierdzających fakt deportacji.

W dniu 21 maja 1948 r.:

- rodzinę Aramowiczów, zamieszkałą we wsi Kidziszki, a mianowicie małżonków: Henryka i Janinę oraz ich dzieci: Romualda- ur. w 1943 r. i Marię po mężu Jacewicz- ur. w 1946 r. W/w przymusowo osiedlono za jeziorem Bajkał w miejscowości Tamachtaj. Dorośli pracowali fizycznie w lesie. Do Polski repatriowali się we wrześniu 1956 r.

- rodzinę Rymkiewiczów zamieszkałą w Popieliszkach, gdzie posiadali gospodarstwo rolne o pow. 97 ha a mianowicie matkę Helenę, która zmarła w czasie zsyłki i córkę Julią po mężu Szapel– ur. w 1929 r. W/w osiedlono w obwodzie irkuckim w leśnej osadzie, gdzie pracowały przy wyrębie drzew. Julia Rymkiewicz repatriowała się do Polski w grudniu 1956 r.

- rodzinę Okuliczów zamieszkałą w miejscowości Łotowiany, gdzie mieli gospodarstwo o powierzchni 30 ha a mianowicie małżonków: Jana – ur. w 1903 r. i Marię z d. Czarkowska oraz ich dzieci: Olgierda– ur. w 1934 r., Kazimierza– ur. w 1942 r. zmarł w czasie zsyłki, Stefana– ur. w 1936 r., Jana– ur. w 1946 r. i Felicję– ur. w 1947 r. Osiedlono ich we wsi Oresznoje w manskim rejonie Kraj Krasnojarski. Dorośli pracowali w lesie. Do Polski repatriowali się w grudniu 1956 r.

- rodzina Parojus z okolic Łotowian to jest matkę Jadwigę z dziećmi Olgierdem i Zenonem oraz jej męża Alfonsa, który początkowo przez 4 lata przebywał osobno na zesłaniu w Magadanie. Osiedlono ich we wsi Oresznoje, w manskim rejonie, Kraj Krasnojarski. Dorośli pracowali w lesie. Brak innych danych o tych osobach.

- rodzinę Strażewiczów z Łotowia, gdzie posiadali gospodarstwo o powierzchni ok. 40 ha a mianowicie: małżonków Juliusza Strażewicza– ur. w 1885 r i Adelę– ur. w 1890 r, ich syna Henryka– ur. w 1921 r. z żoną Marią z d. Czarkowska– ur. w 1914 r. oraz ich dzieci: Longina- ur. w 1943 r i Kazimierza– ur. w 1947 r. i Helenę– ur. w 1947 r.- zmarła w czasie zsyłki. Osiedlono ich we wsi Oresznoje w manskim rejonie, Kraj Krasnojarski. Dorośli pracowali w lesie. Do Polski repatriowali się w marcu 1957 r.

W dniu 25 marca i 19 kwietnia 1949 r.:

- rodzinę Rymkiewiczów zamieszkałą we wsi Girdyszki a mianowicie: rodzeństwo Zygmunta, Zenona – ur. w 1932 r. i Annę. Osiedlono ich w osadzie Ust-Kut nad Leną. Podjęli pracę w miejscowych zakładach mechanicznych, w m. Bodejbo, w okręgu irkuckim. Zenon Rymkiewicz nielegalnie opuścił miejsce pobytu w lutym 1956 r., a następnie repatriował się z siostrą do Polski. Zygmunt Rymkiewicz pozostał na Litwie

- rodzinę Legieckich, zam. w Skowrodach a mianowicie małżonków: Józefa – ur. w 1908 r. i Wincentę – ur. w 1909 r. i ich dzieci: Krystynę- ur. w 1942 r., Walerego – ur. w 1944 r. i Józefa- ur. w 1948 r. oraz małżeństwo Józefa i Marię z d. Baranowska wraz z dziećmi: Bronisławem, Hieronimem, Dominkiem, Józefem, Zofią i Katarzyną. W/w deportowano do osady Zima, następnie Linkowska i Pawłowska w irkuckim okręgu. Dorośli pracowali w lesie min. przy wyrębie drzew i zbiorze żywicy. Do Polski repatriowali się na w grudniu 1955 r.

- rodzinę Montwiłł z majątku Jonajcie koło m. Traszkuny a mianowicie: małżonków Stanisława – ur. w 1900 r. i Helenę z d. Sakiell – ur. w 1903 r. oraz ich dzieci: Stanisława– ur. w 1936 r., Roberta– ur. w 1945 r., Helenę po mężu Rutyna– ur. w 1935 r., Marię po mężu Martinavicienie, Zofię po mężu Oleksjene- ur. w 1924 r. Janinę- po mężu Bartkieni, Irenę po mężu Drozd- ur. w 1942 r. i Józefę po mężu Makejew- Siwolganow– ur. w 1948 r. W/w przymusowo osiedlono w miejscowości Parog, a potem Zima w irkuckim okręgu. Dorośli pracowali w miejscowym tartaku w tzw. lesozawod. Do Polski repatriowali się w maju 1959 r. Maria, Zofia i Janina wyszły za mąż za litwinów i osiedliły się w Republice Litewskiej.

- rodzinę Uszackich z majątku Janidzie, a mianowicie: małżonków Jana –ur. w 1904r. i Aleksandrę z d. Pożerska- ur. w 1908 r. oraz ich dzieci: Leonorę – ur. w 1934 r., Zofię po mężu Karniewicz- ur. w 1939 r. i Wiktora – ur. w 1937 r. jak też matkę Aleksandry Joannę Pożerską, którea zamarła w czasie zsyłki w 1953 r. W/w osiedlono przymusowo w kołchozie ,,Pobieda’’ w m. Bolszaja Pietuchowa, w obwodzie irkuckim. Do Polski repatriowali się w styczniu 1957 r.

- Teofila Uszackiego – brata Jana wraz z żoną Zofią z majątku Grażanki – b.d.d. Do Polski repatriowali się w 1956 r.

Z powiatu/okręgu szawelskiego:

W styczniu 1940 r. przebywających w majątku Mazunajcie, folwark Albignowo koło Popielan (Papile) należącym do rodziny Tomkiewiczów: Helenę Jabłonowską z d. Lange- ur. w 1915 r. i jej brata Władysława Lange. Osiedlono ich w sowchozie ,,Tinga’’ koło Bijska a następnie w Ongudaju. W 1942 r. przedostała się do Buzuku i wyjechała na Bliski Wschód z Armią gen. Andersa.

W dniach 13/ 14 czerwca 1941 r.:

- Stanisława Plater – Zyberk- ur. w 1899 r. z majątku Kurtowiany. W/w został uznany za element antysocjalistyczny i przebywał w łagrze Reszoty, w kańskim rejonie, w Krasnojarskim Kraju. Pracował przy wyrębie lasów. Powrócił ze zsyłki w 1947 r. Został ponownie zatrzymany w 1950 r. w Wilnie przez funkcjonariuszy NKWD i osadzony w więzieniu na Łukiszkach. W 1951 r. wywieziono go po raz wtóry do Abadanu w Kraju Krasnojarskim. Powrócił do Wilna jesienią 1954 r., gdzie zmarł w dniu 2 lutego 1955 r.

- rodzinę Łosińskich zam. w miasteczku Sventoji koło Pałęgi a mianowicie małżonków: Józefa– inżyniera hydrotechnika i Marię oraz ich dzieci: Reginę po mężu Wałajtienie– ur. w 1938 r. i Romana – ur. w 1935 r. W/w osiedlono w osadzie leśnej za Kotłasem w tzw lesorub łagrze. Romana Łosińskiego przewieziono do innej osady nowosybirskim rejonie i rozdzielono z rodziną. Maria Łosińska w 1941 r. została zatrzymana przez NKWD i rozstrzelana w maju 1942 r. za domniemane przestępstwo przeciwko ZSRR. Dzieci umieszczono w domu dziecka a następnie rozdzielono. Roman Łosiński w 1946 r. razem z innymi polskim wychowankami został repatriowany do Polski. Natomiast siostrę przewieziono do domu dziecka w Kownie. Razem z Józefem Łosińskim pozostała na Litwie.

- rodzinę Norejko z majątku Kierbedyszki koło Popielan a mianowicie małżonków: Ludwika- zmarł w czasie zesłania w 1952 r. i Eugenię z d. Jucewicz oraz ich dzieci Zygmunta – ur. w 1935 r., Jerzego – ur. w 1932 r. i Walentynę. W/w przewieziono na stację kolejową w Popielanach a stamtąd w wagonach towarowych do Bijska w Ałtajskim Kraju i dalej do osady Tinga – gospodarstwo Keks. Dorośli pracowali w sowchozie oraz w miejscowych kamieniołomach. W/w repatriowali się do Polski w marcu 1957 r.

- rodzinę Milenisów z majątku Monkiszki a mianowicie Konstancję z d. Inczuro – ur. w 1885 r. i jej syna Jerzego – ur. w 1916 r. – b.d.d. Zostali osiedleni najprawdopodobniej w osadzie leśnej lub obozie pracy w Ałtajskim Kraju w okolicach miasta Gornoałtajsk. Jerzy Milenis pracował w lesie przy wycince drzew. W 1956 r. Konstancja Milenis uzyskała prawo powrotu na Litwę, natomiast jej syn pozostał w miejscu osiedlenia, gdzie zmarł w połowie lat 90-tych ubiegłego wieku.

- rodzinę Rustejko z majątku Terespol, gm. Gudziany, a mianowicie: Walerego z żoną i córką – b.d.d min. o miejscu ich osiedlenia i dacie repatriacji do Polski.

Pod koniec września 1951r.:

- rodzinę Gojżewskich z Kielm, gdzie posiadali majątek ziemski, zamieszkałą w tym czasie w miejscowości Tytuvenai (Cytowiany), a mianowicie małżonków: Konstantego i Ludmiłę z d. Janowicz, ich dzieci: Konstantego- ur. w 1941 r. i Teresę – ur. w 1943 r. oraz babcie: Annę Gojżewską- zmarła w 1952 r. na zesłaniu i Konstancję Janowicz. W/w deportowano do osady Woskriesienka, w rejonie rybińskim a następnie w osadzie Irsza, pracowali w miejscowych kołchozach a ojciec jako lekarz radiolog w szpitalu. Do Polski repatriowali się w 1956r.

Z okręgu mariampolskiego:

W dniu 13 czerwca 1941 r.:

- rodzinę Dymeckich zamieszkałą w miejscowości Pilokalnie, gmina Wyłkowyszki, gdzie mieli swój majątek – 82 ha ziemi, a mianowicie: małżonków Kazimierza i Halinę z d. Michałowska, matkę Kazimierza- Marię Dymecką oraz ich dzieci: Stanisława- ur. w 1930 r., Zbigniewa– ur. w 1931 r. i Helenę p mężu Mielnik- ur. w 1935 r. Deportowano ich do miejscowości Bijsk w Ałtajskim Kraju. Pracowali w miejscowej cukrowni. W/w repatriowali się do kraju w czerwcu 1946 r. poza Kazimierzem Dymeckim, który został wcielony do I Armii WP i zginął w walce 24 kwietnia 1945 r.

- rodzinę Zbrzezińskich z m. Pilokalnie: Jana– zmarł podczas zsyłki, Jadwigę- zmarła w drodze powrotnej do Polski i Marię– b.d.d. Deportowano ich do miejscowości Bijsk w Ałtajskim Kraju

- rodzinę Pietkunów zamieszkałych w Szyrwintach a mianowicie małżonków Stanisława- oficera policji i Helenę z d. Snieżko- ur. w 1900 r. oraz ich dzieci: Genowefę po mężu Zielonka- ur. w 1924 r., Zdzisława- ur. w 1928 r. i Wandę po mężu Wiśniewska- ur. w 1926 r. W/w deportowano do osady Sieło Smoleńskoje, a następnie do sowchozu Zierno i miejscowości Bijsk w Kraju Ałtajskim, gdzie pracowali w miejscowych kołchozach. Stanisław Pietkun został wcielony w 1944 r. do I Armii WP. Pozostali w sierpniu 1945 r. repatriowali się do Polski

- rodzinę Hawryłkiewiczów z majątku Winksznupie a mianowicie ojca Edwarda- ur. w 1903 r., matkę Stanisławę z d. Wolska – ur. w 1900 r. z synem Tomaszem – ur. w 1938 r. oraz przebywającą u nich rodzinę Jaruzelskich: małżeństwo Władysława- osadzono go w łagrze nr 7 w Krasnojarskim Kraju, zmarł w czasie zesłania w 1942 r. i Wandę z dziećmi: Wojciechem– ur. w 1923 r. oraz Teresą po mężu Starnawska– ur. w 1928 r. Wojciech Jaruzelski w lipcu 1943 r. został powołany do wojska. Matka z siostrą w kwietniu 1946 r. repatriowały się do Polski.

- Irenę Siwecką z d. Wolska z majątku Romantyszki- siostrę Stanisławy Hawryłkiewicz

W/w deportowano do miejscowości Bijsk w Kraju Ałtajskim- Jakucka ASRR. Pracowali w kołchozie w Turaczaku. Mężczyźni trudnili się wyrębem lasu i transportem drewna. Rodzinę Hawryłkiewiczów przewieziono po około roku do osady Sołdykol a następnie do osady Solzawod i Kriestowaja. W 1957 r. repatriowali się do Polski. Natomiast Irena Siwecka została osiedlona w nieustalonej osadzie w Kraju Krasnojarskim. Wstąpiła do tworzonej w ZSRR Armii Andersa i w 1947 r. powróciła do Polski.

Z powiatu/okręgu Rakiszki:

W połowie czerwca 1941 r.:

- rodzinę Stretowiczów z miejscowości Nowy Dwór a mianowicie: małżonków Eugeniusza- ur. w 1907 r. i Marię z d. Poklewska- Koziełł- ur. w 1911 r. wraz z dziećmi: Janem Zbigniewem- ur. w 1937 r. w czasie zesłania urodziła się im w 1943 r. córka Jadwiga, dziadkiem Eugeniusza Witoldem Stretowiczem, który zmarł w czasie transportu na zesłanie, ich krewnych o nazwisku Koziełł- Poklewskich to jest Władysława – ur. w 1918 r., Karola – ur. w 1907 r. z żoną Ireną- ur. w 1913 r. oraz dziećmi: Ryszardem – ur. w 1935 r.- zmarł w czasie zesłania i ur. w 1942 r. w czasie zsyłki córką Krystyną, Lucjana Poklewskiego- szwagra Eugeniusza, Helenę Poklewską z d. Jankowska – ur. w 1910 r. z bratem Stanisławem Jankowskim oraz ich matką- b.b.d., która zmarła w trakcie zesłania. W/w osiedlono w Ałtajskim Kraju Jakuckiej ASRR w m. Kamień nad rzeką Ob. Pracowali min. w tartaku a następnie w kołchozie. W marcu 1946 r. Eugeniusz Stretowicz został wraz z Lucjanem Poklewskim aresztowany i skazany na 5 lat łagru za tzw. agitację indywidualną a następnie wywieziony do obozu w Agichaji koło Wierchojańska gdzie pracował w kopalni cyny. Z łagru zwolniono go w kwietniu 1950 r. i osiedlono w Jakucku. Rodzina Stertowiczów repatriowała się do Polski w czerwcu 1956 r. Rodzina Koziełł- Poklewskich wróciła do Polski kilka miesięcy wcześniej.

- Marię Okulicz– ur. w 1885 r. z m. Nowy Dwór– brak innych danych

- rodzinę Rapackich z majątku Szetekisznie, matkę z trzema córkami – b.d.d.

- rodzinę Kawlakis– matkę z córką i synem – b.d.d.

- rodzinę Zaborskich z majątku Bohdałów lub Konstantynów: matkę Irenę z d. Kościałkowska z dwoma córkami, w tym Zofią i synem– b.d.d.

Osoby te przebywały w Bijsku, Bernaule i osadzie Dryświanka na terenie Jakuckiej ASRR. Część z nich repatriowała się do Polski w lipcu 1956 r.

Z okręgu/ powiatu Wiłkomirskiego:

W nieustalone dacie po 1946 r.:

- rodzinę Łukomskich z Wiłkomierza a mianowicie: Emilię Łukomską z córką Eugenią i synem Zbigniewem- ur. w 1920 r.- b.d.d. Do Polski repatriowali się w nieustalonym miesiącu 1956 r.

W maju 1948 r.:

- rodzinę Narowskich z miejscowości Unciuny, gmina Szyrwinty, właścicieli dużych gospodarstw, a mianowicie małżonków: Władysława i Anielę oraz ich dzieci: Jana, Stanisława– ur. w 1937 r. i Olgierda– ur. w 1945 r. jak też brata Władysława- Wacława Narowskiego z żoną oraz córkami: Jolantą i Grażyną. W/w osiedlono w Olzonie ust-ordyńskij rejon, w okolicy Bajandaju, gdzie pracowali przy budowie zakładu remontu traktorów. Do Polski repatriowali się w grudniu 1957 r.

W dniu 10 października 1951 r.:

- rodzinę Gintowt z majątku Szczurkiszki koło Szyrwint o powierzchni ok. 100 ha, a mianowicie małżonków Teofila- zmarł na zesłaniu w 1953 r. i Janinę z d. Kondratowicz– ur. w 1912 r. z dziećmi: Ryszardem– ur. w 1938 r. i Reginą po mężu Pieron- ur. w 1945 r. oraz matką Teofila– b.d.d. W/w przewieziono na stację kolejową w Janowie a stamtąd do Tomska. Osiedlono ich w osadzie Omielicz koło m. Parabiel. Pracowali w tajdze przy wyrębie lasu. Do Polski repatriowali się w lipcu 1957 r.

Z okręgu/ powiatu Możejki:

W czerwcu 1941 r.:

- rodzinę D’Ercevile z majątku Plinksze, gm. Siady a mianowicie Kazimierza– ur. w 1899 r. razem z dziećmi: Kazimierzem- zmarł w czasie zesłania w 1954 r. i jego żoną Ewą–b.d.d., Edwardem– ur. w 1929 r., Bolesławem i Olgą– b.d.d. W/w wywieziono do Bijska w Ałtajskim Kraju a następnie do sowchozu Tienga.

Do kraju repatriował się w nieustalonej dacie w 1947 r. Kazimierz D’Erceville z synem Edwardem. Pozostałe dzieci pozostały na terenie ZSRR.

Z innych terenów Litewskiej SRR:

W maju 1948 r.:

- rodzinę Bielawskich ze wsi Pietkuny, gdzie posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni ok. 70 ha, a mianowicie małżonków: Piotra i Zofię oraz ich dzieci- Piotra, Kazimierza- ur. w 1938 r., Franciszka i Marię po mężu Mirek oraz urodzonych podczas zesłania: Antoniego i Jadwigę po mężu Heleniak. W/w deportowano do wsi Suchonakowa, rejon daurski, w Kraju Krasnojarskim. Tam Piotr Bielawski podjął pracę jako drwal w leśnictwie – zmarł na zesłaniu w 1954 r. Pozostałe osoby repatriowały się do Polski w 1955 r.

W marcu 1949 r:

- rodzinę Kretowiczów zamieszkałą we wsi Pietkuny, gdzie posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni ok. 30 ha, a mianowicie małżonków Jana i Stanisławę z d. Korgowd– ur. w 1907 r. oraz ich dzieci: Irenę po mężu Narowska– ur. w 1939 r., Jana- ur. w 1938 r., Donaldę po mężu Kunysz– ur. w 1941 r. i Leonarda- ur. w 1945 r. oraz babcię Helenę Korgowd z synem Zygmuntem. Osiedlono ich w miejscowości Gachanie i Ust-Orda w obwodzie irkuckim, gdzie pracowali w różnych kołchozach. Do Polski repatriowali się w grudniu 1955 r.

- rodzinę Iwanowskich ze wsi Maciuny, gdzie posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni 20 ha, a mianowicie małżonków: Bolesława- zmarł w trakcie pobytu na zesłaniu i Marię oraz ich dzieci: Leontynę po mężu Wilkiewicz- ur. w 1933 r. i Witolda- ur. w 1930 r. Osiedlono ich w kołchozie w m. Szadojl w echyryd-bołagackim rejonie, gdzie pracowali w rolnictwie. Do Polski repatriowali się w 1956r.

- rodzinę Ludkiewiczów zamieszkałą na terenie okręgu kowieńskiego –b.d.d. a mianowicie Piotra i Alfonsę z d. Borkowska z córką Wandą po mężu Frąckiewicz- ur. w 1947 r. oraz rodzicami Alfonsy- Piotrem i Bronisławą Borkowskimi. Nie ustalono danych o miejscu zsyłki. Dorośli pracowali przy wyrębie lasu W czasie zesłania zmarli Piotr Borkowski i jego zięć. Pozostali repatriowali się w 1957 r. do Polski

- rodzinę Sawickich ze wsi Gajo (Gaj), a mianowicie małżonków: Aleksego – ur. w 1900 r.- leśniczy i Marię z d. Daukszewicz – ur. w 1908 r. ich córkę Lidię po mężu Kiełczyńska – ur. w 1945 r. oraz synów Henryka– ur. w 1931 r. – w/w uciekł z transportu i nie został wówczas wywiezionym, deportowano go dopiero rok później, Józefa – ur. w 1929 r.- w/w został aresztowany przez NKWD w 1947 r.za działalność w AK i wywieziony do łagru na Kołymie, skąd zwolniono go w 1954 r. i osiedlono w miejscu gdzie przebywali jego najbliżsi oraz matkę Aleksego- Michalinę Sawicką – ur. w 1878 r.– zmarła w czasie zesłania w 1949 r. W/w osiedlono partyzanskim rejonie Krasnojarskim Kraju. Pracowali w lesie przy wyrębie i obróbce drewna. Do Polski repatriowali się w grudni 1956 r.

- rodzinę Werykowskich ze wsi Tumance, gm. Podbrześć, gdzie posiadała gospodarstwo o powierzchni 16 ha, a mianowicie małżonków Bronisława– ur. w 1895 r. i Wiktorię z d. Hołownia oraz ich dzieci Helenę po mężu Jezierska – ur. w 1942 r., Aleksandra-ur. w 1945 r., Krystynę po mężu Makowska – ur. w 1947 r., Annę – ur. w 1949 r., Romualda i syna o nieustalonych imieniu – dwoje ostatnich zmarło w czasie zsyłki. W/w osiedlono w kirejskim rejonie, obwód irkucki. Pracowali przy wyrębie drzew w lesie. Do Polski repatriowali się w grudniu 1955 r.

- w nieustalonej dacie rodzinę Żyźniewskich z majątku Prudniki, to jest rodziców–b.d.d. z synami: Antonim i Stanisławem. W czasie zesłania urodził się im w 1952 r. syn Jerzy. Osiedlono ich w obwodzie irkuckim b.d.d. Do Polski repatriowali się w połowie lat 50-tych ubiegłego wieku. W Irkucku pozostał Stanisław Żyźniewski.

W miesiącach marcu, kwietniu i październiku 1951 r.

- rodzinę Bielenica z miejscowości Zajmiszki- małżonków Annę z d. Raciborska i Stanisława – ur. w 1926 r. W/w przebywali na terenie nitinskiego rejonu Republiki Komi ASRR. Tu w sierpniu 1955 r. wzięli ślub. W marcu 1958r. repatriowali się do Polski.

- rodzinę Grigasów z nieustalonej miejscowości tj. małżonków: Marcina- ur. w 1904r. byłego żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Helenę – ur. w 1909 r. i ich dwoje dzieci o nieustalonych imionach, które zmarły w czasie zesłania. W/w osiedlono w m. Tajturka. Tu w 1954 r. urodziła się im córka Maria po mężu Budzicz. Dorośli pracowali w miejscowym tartaku. Do Polski repatriowali się w 1957 r.

- rodzinę Czasnowiczów z miejscowości Porokicie tj. małżonków: Adama- byłego żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Anielę oraz ich dzieci Franciszka i Leonardę po mężu Gubarewicz- ur. w 1938 r. W/w osiedlono niedaleko Usoliesybirskoje pod chińską granicą. Mężczyźni pracowali jako robotnicy na budowie. Do Polski repatriowali się w grudniu 1955 r.

- rodzinę Trapik z miejscowości Medejsza a mianowicie: Ludwika– ur. w 1904 r. byłego żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i jego żonę– ur. w 1910 r. oraz dzieci Helenę po mężu Rauba – ur. w 1927 r. i Janinę po mężu Kondracka– ur. w 1945r. Dorośli pracowali w miejscowym tartaku. Do Polski repatriowali się w 1955 r.

- rodzinę Dowejko z powiatu wileńskiego a mianowicie Edwarda- ur. w 1910 r. byłego żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i jego żonę Janinę z d. Drabowicz – ur. w 1920 r. oraz macochę Jadwigę Dowejko. W/w osiedlono w miejscowości Tajturka, okręg irkucki. Tu w 1952 r. urodziła się im córka Weronika po mężu Borczewska. Dorośli pracowali w miejscowym tartaku. Do Polski repatriowali się w grudniu 1955 r. poza Jadwigą Dowejko, która powróciła na Litwę.

- rodzinę Lubartowiczów z m. Czerwony Dwór tj. małżonków Antoniego- ur. w 1904r. byłego żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Marię – ur. w 1923 r. W/w osiedlono w miejscowości Tajturka, okręg irkucki. W czasie zsyłki urodziła się im w maju 1951 r. córka Janina po mężu Oleńska. Dorośli pracowali w miejscowym tartaku. Do Polski repatriowali się w styczniu 1957 r.

- rodzinę Raczewskich ze wsi Słoboda a mianowicie: Jana Raczewskiego- ur. w 1904r. żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, który został skazany przez Kolegium Sądu Okręgu Wileńskiego LSRR na karę 10 lat pracy poprawczej w obozie pracy z powodu antyradzieckich wypowiedzi, początkowo przebywa w Krasłagu a stamtąd, po zmniejszeniu kary o połowę, wywieziono go w lutym 1954 r. do Tajturki, jego żonę Zofię – ur. w 1909r., córkę Władysławę – ur. w 1931 r. syna Zygmunta – ur. w 1932 r. z żoną Felicją zd. Bryłow- ur. w 1931r. – na zesłaniu w 1956 r. urodziła się im córka Józefa po mężu Ładna, brata Jana – Antoniego Raczewskiego – ur. w 1936r. oraz rodziców Felicji: Stefana i Agatę Bryłow- b.d.d. W/w osiedlono w rejonie Usole, miejscowość Tajturka- zakład leśny nr 45, okręg irkucki w Krasnojarskim Kraju. Dorośli pracowali w miejscowym tartaku i przy wyrębie lasu. Do Polski repatriowali się w styczniu 1957 r.

- rodzinę Sienkiewiczów ze wsi Bowsze, gm. Oleśniki a mianowicie: Ignacego Sienkiewicza – ur. w 1904 r. żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, który zmarł w czasie zsyłki w 1955 r. z żoną Anielą – ur. w 1910 r. i dziećmi: Ryszardem– ur. w 1934 r., Alfredem– ur. w 1938 r., w czasie zsyłki urodził się im w 1953 r. syn Jan. W/w osiedlono w rejonie Usole, miejscowość Tajturka- zakład leśny nr 45, okręg irkucki w Krasnojarskim Kraju. Dorośli pracowali w miejscowym tartaku i przy wyrębie lasu. Do Polski repatriowali się w grudniu 1955 r.

- rodzinę Sareło z miejscowości Wojdagi a mianowicie Macieja Sareło- ur. w 1912 r.- żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie jego żonę Marię z d. Andrulonis – ur. w 1914 r. oraz dzieci: Juliana – ur. w 1938 r., Janinę po mężu Woźniak – ur. w 1939 r. i Władysława– ur. w 1951 r. W czasie zesłania w 1953 r. urodził się im syn Mieczysław. W/w osiedlono w rejonie Usole, miejscowość Tajturka- zakład leśny nr 45, okręg irkucki w Krasnojarskim Kraju. Dorośli pracowali w miejscowym tartaku i przy wyrębie lasu. Do Polski repatriowali się w grudniu 1955 r.

- w nieustalonej dacie ze wsi Powieliszki rodzinę Rymowiczów, a mianowicie małżonków: Józefa i Annę oraz ich córkę Teresę po mężu Wilkosz– ur. w 1928 r. W/w przebywali na zesłaniu w nieustalonym miejscu przez okres kilku lat. Repatriowali się do Polski około 1946 r.

Odpowiedzialnymi za akcje deportacji Polaków w głąb ZSRR w przedmiotowym okresie byli niżej wymienieni przedstawiciele najwyższych władz państwowych i partyjnych ZSRR:

Józef Wissarionowicz Stalin (Dżugaszwili), ur. w 1887 r., zmarł w 1953 r.–przywódca Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii Bolszewików- WKP (b), dyktator odpowiedzialny za planowanie i realizację min. eksterminacyjnej polityki wobec Polaków i obywateli polskich,
Gieorgij Maksymowivcz Malenkow, ur. w 1902 r., zmarł w 1988 r.- członek, naczelnik d/s. kadr Centralnego Komitetu WKP (b) w latach 1939-1946,
Andriej Aleksandrowicz Żdanow, ur. w 1896 r., zmarł w 1948 r., generał, członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego WKP (b) od 1939 r.,
Wiaczesław Michajłowicz Mołotow (Skriabin), ur. w 1890 r., zmarł w 1986 r.- przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych (premier rządu) w latach 1930-1940, jednocześnie od 1939 r. ludowy komisarz spraw zagranicznych (odpowiednik ministra),
Łazar Mojsiejewicz Kaganowicz, ur. w 1893r., zmarł w 1991 r., członek Biura Politycznego WKP (b) w latach 1930-1950, zastępca przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych (odpowiednik wicepremiera) od 1938 r. ludowy komisarz komunikacji,
Nikołaj Aleksandrowicz Bułganin, ur. w 1895 r., zmarł w 1975 r., zastępca przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych od 1938 r.,
Anastas Iwanowicz Mikojan, ur. w 1895 r., zmarł w 1978 r.- członek Biura Politycznego WKP (b) od 1935r. komisarz handlu wewnętrznego, od 1926 r., wiceprzewodniczący Rady Komisarzy Ludowych od 1935 r.,
Ławrentij Pawłowicz Beria, ur. w 1899 r., rozstrzelany w 1953 r.- członek Komitetu Centralnego WKP (b) w latach 1934-1952, komisarz bezpieczeństwa I rangi, Ludowy Komisarz Spraw Wewnętrznych NKWD w latach 1938-1945 (odpowiednik ministra spraw wewnętrznych), zastępca przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych od 1941 r.,
Siergiej Nikiforowicz Krugłow, ur. w 1907 r., zmarł w 1966 r.- komisarz bezpieczeństwa III rangi, zastępca ludowego komisarza spraw wewnętrznych NKWD do spraw kadr,
Wsiewołod Nikołajewicz Mierkułow, ur. w 1895 r., zmarł w 1953 r.- komisarz bezpieczeństwa III rangi,- pierwszy zastępca Ł. Berii, naczelnik Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego (GUGB) NKWD,
Bogdan Zacharowicz Kobułow, ur. w 1904 r., zmarł w 1954 r.- komisarz bezpieczeństwa I rangi, generał pułkownik, zastępca naczelnika Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego, naczelnik departamentu śledczego NKWD od grudnia 1938 r., naczelnik Zarządu ds. Ekonomicznych NKWD od września 1939 r., zastępca ludowego komisarza spraw wewnętrznych NKWD od lutego 1941 r.,
Wasilij Mojsiejewicz Czernyszow, ur. w 1896 r., zmarł w 1952 r., naczelnik GUŁAG NKWD od lutego 1939 r. do lutego 1941 r., jednocześnie zastępca Ł. Berii,
Wiktor Siemionowicz Abakumow (Aba Kum), ur. w 1908 r., stracony w 1954 r. w Leningradzie, generał pułkownik, od września 1938 do 1 listopada 1938 r. pełnił obowiązki zastępcy szefa Wydziału 2 (Tajno-Politycznego) GUGB NKWD, od kwietnia 1939 faktyczny szef zarządu NKWD obwodu rostowskiego, od lutego 1941 r. zastępca ludowego komisarza spraw wewnętrznych NKWD- szef Zarządu Wydziałów Specjalnych. Od lutego 1943 r. komisarz bezpieczeństwa państwowego II rangi. W latach 1946-1951 członek Komisji Biura Politycznego CK WKP(b) do Spraw Sądowych.

W czasie popełnienia czynów będących przedmiotem niniejszego śledztwa obowiązywał kodeks karny z 1932 r., którego artykuł 248 odnosił się do bezprawnego pozbawienia wolności innych osób. Jego odpowiednikiem, względniejszym dla sprawców zgodnie z zasadami wyrażonymi w art. 4§ 1 obecnie obowiązującego kodeksu karnego jest przepis art. 189 § 2 i 3 k.k., który stanowi iż jeżeli pozbawienie człowieka wolności trwało dłużej niż 7 dni lub było połączone ze szczególnym udręczeniem, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przedmiot ochrony prawno- karnej tego przestępstwa jest określony jako osobista wolność człowieka w sensie fizycznym tj. wolność rozumiana jako zgodna z wolą możliwość swobodnego poruszania się, swobodnej zmiany miejsca przebywania. Karalne jest bezprawne pozbawienie wolności czyli takie, które jest pozbawione podstawy prawnej.

W przypadku przestępstwa będącego przedmiotem śledztwa, pozbawienie wolności polegające na wieloletniej deportacji połączonej ze szczególnym udręczeniem, we wskazanym wyżej czasookresie, nie mniej niż kilkunastu tysięcy mieszkańców wymienionych powiatów/okręgów Litwy Kowieńskiej, było bez żadnej wątpliwości bezprawne. Zsyłki w odległe rejony ZSRR i związane z nim i roboty przymusowe nie były karą mieszczącą się w kodeksie karnym ZSRR, a represje jakim poddano wówczas niepożądane grupy narodowościowe i społeczne należy traktować wyłącznie w kategoriach politycznych. Pokrzywdzeni nie byli informowani o podstawach prawnych deportacji i nie mieli żadnej możliwości odwołania się od decyzji, które spowodowały ich bezprawne pozbawienie wolności.

W przypadku zbrodni komunistycznych będących przedmiotem śledztwa nie można mieć wątpliwości, że w grę wchodzi kwalifikowana postać pozbawienia człowieka wolności określona w art. 189 § 2 i 3 k.k. zarówno ze względu na to, że pozbawienie wolności trwało nie tylko dłużej niż 7 dni, ale przez wiele lat, jak też poprzez fakt, że już od chwili wyrzucenia pokrzywdzonych z ich domów i mieszkań oraz umieszczenia w bydlęcych wagonach łączyło się ze szczególnym udręczeniem.

Oznaczenie czasu trwania bezprawnego pozbawienia wolności osób deportowanych nie jest tożsame dla wszystkich pokrzywdzonych w niniejszej sprawie. Początkiem okresu pozbawienia wolności dla poszczególnych osób jest data ich zatrzymania i przymusowego wysiedlenia z własnych domów lub mieszkań. Osoby deportowane powracały do Polski w różnych okresach czasu i okolicznościach. Z zeznań większości przesłuchanych w charakterze świadków pokrzywdzonych wynika, że najwięcej przypadków rzeczywistych powrotów wysiedleńców do Polski było w latach 1955-1957.

Jak wspomniano wcześniej w uzasadnieniu postanowienia, wieloletnie pozbawienie wolności deportowanych osób łączył się z ich szczególnym udręczeniem Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że o uznaniu, iż doszło do szczególnego udręczenia ofiary przestępstwa kwalifikowanego z art. 189 § 2 i 3 k.k. nie przesądza, będący jego następstwem, stopień rozstroju zdrowia pokrzywdzonego, lecz decyduje ocena sposobu podjętego wobec określonej osoby, w konkretnych okolicznościach, faktycznych działania, polegającego na zadaniu pokrzywdzonemu, wykraczających ponad miarę wynikającą z samego faktu pozbawienia wolności, dodatkowych cierpień fizycznych lub moralnych. Cierpienie może wywoływać nie tylko zadawanie osobie bólu ale także oddziaływanie na jego psychikę np. poprzez lżenie, poniżanie, okazywanie pogardy, straszenie. Szczególne udręczenie może wiązać się z dodatkowym oddziaływaniem na ofiarę, jak też ze sposobem pozbawienia wolności tj. warunkami w jakich jest ona przetrzymywana. Istota znęcania polega zaś na jedno lub wielorodzajowych pojedynczych czynnościach sprawcy, naruszających różne dobra pokrzywdzonego, systematycznie powtarzających się, a jedynie wyjątkowo mogą one być ograniczone do jednej czynności, lecz odznaczającej się intensywnością w zadawaniu dolegliwości fizycznych lub psychicznych. Szczególne udręczenie może wiązać się ze szczególnie przykrymi warunkami pobytu w izolacji.

Z ustaleń śledztwa sygn. S 67.2009.Zk wynika, iż osoby zatrzymane i deportowane zmuszano do wykonywania różnego rodzaju ciężkich prac fizycznych na terenie ZSRR, przy czym warunki transportu w zatłoczonych bydlęcych wagonach, warunki bytowe na miejscu osadzenia, głodowe racje żywnościowe, brak możliwości korespondowania z bliskimi, rozdzielanie rodzin, brak podstawowej opieki medycznej oraz warunki wykonywania samej pracy są dowodem na to, że w przedmiotowej sprawie mamy niewątpliwie do czynienia z kwalifikowanym typem przestępstwa pozbawienia wolności, które łączyło się ze spowodowaniem dodatkowych cierpień.

Ocena zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego prowadzi nadto do wniosku, iż opisane czyny – pozbawienie wolności osób deportowanych, połączone z ich szczególnym udręczeniem, stanowi zarówno zbrodnię komunistyczną jak i zbrodnię przeciwko ludzkości.

Dla przyjęcia w rozumieniu art. 2 ust 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 z późn. zmianami zawartymi w Dz. U. z 2016 r. poz. 152, 178, 677, 749), iż konkretny czyn stanowi zbrodnie komunistyczna niezbędne jest jednoczesne wystąpienie następujących przesłanek:

Czyn został popełniony przez funkcjonariusza państwa komunistycznego, którym jest funkcjonariusz publiczny, a także osoba, która podlega ochronie równej ochronie funkcjonariusza publicznego, w szczególności funkcjonariusz państwowy oraz osoba pełniąca funkcję kierownicza w organie statutowym partii komunistycznej.
Czyn został dokonany w okresie od 8 listopada 1917 r. do 31 lipca 1990 r.
Czyn polegał na stosowaniu represji lub innych naruszeń praw człowieka wobec jednostki lub grup ludności bądź w związku z ich stosowaniem.
Czyn stanowił przestępstwo według polskiej ustawy karnej obowiązującej w czasie jego popełnienia.

Cytowana ustawa stanowi w art. 3, że zbrodniami przeciwko ludzkości są w szczególności: ,,zbrodnie ludobójstwa w rozumieniu Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, przyjętej w dniu 9 grudnia 1948 r. (Dz. U. z 1952 r. Nr 2, poz. 9, z późn. zm.), a także inne poważne prześladowania z powodu przynależności osób prześladowanych do określonej grupy narodowościowej, politycznej, społecznej, rasowej lub religijnej, jeżeli były dokonywane przez funkcjonariuszy publicznych albo przez nich inspirowane lub tolerowane‘’.

Przedstawiciele władz państwowych i partyjnych ZSRR poprzez swoje decyzje nakazujące deportacje ludności min. z dawnego województwa kowieńskiego, w kilku kolejnych etapach, spowodowali pozbawienie wolności ponad 20000 mieszkańców tego terenu.

Władze sowieckie podejmując decyzje w sprawie deportacji, oprócz przyczyn ekonomicznych – uzyskanie prawie darmowej siły roboczej, kierowały się motywami:

narodowościowymi- deportowano w przeważającej mierze Polaków.
politycznymi – deportowano wrogów władzy radzieckiej, członków rzekomych ,,kontrrewolucyjnych powstańczych organizacji’’, byłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i ich rodziny, przeciwników kolektywizacji wsi.
społecznymi- deportowano min. osadników, osoby ,,wykorzystujące pracę najemną ‘’, ziemian, fabrykantów, bogatych rolników, inteligencję, urzędników państwowych, ,,wrogów ludu’’, ,,obcy społecznie element’’.
religijnymi- deportowano osoby deklarujące wiarę katolicką.

Istnienie przesłanek narodowo- etnicznych, politycznych, społecznych i religijnych w zakresie dokonywanych zatrzymań i deportacji powoduje, że takie działanie dokonywane przez funkcjonariuszy publicznych państwa radzieckiego albo przez nich inspirowane lub tolerowane należy określić jako zbrodnię przeciwko ludzkości, nie ulegającą przedawnieniu.

W toku śledztwa stwierdzono, że odpowiedzialność karną za opisane wyżej przestępstwa należy przypisać następującym członkom władz państwowych i partyjnych ZSRR, którzy byli funkcjonariuszami państwa komunistycznego:

Józefowi (Josifa) Wissarionowiczowi Stalinowi (Dżugaszwili),

Gieorgijowi Maksymowiczowi Malenkowowi,

Andriejowi Aleksandrowiczowi Żdanowowi,

Wiaczesławowi Michajłowiczowi Mołotowowi (Skriabin),

Łazarowi Mojsiejewiczowi Kaganowiczowi,

Nikołajowi Aleksandrowiczowi Bułganinowi,

Anastasowi Iwanowiczowi Mikojanowi,

Ławrentijowi Pawłowiczowi Berii,

Siergiejowi Nikiforowiczowi Krugłowowi,

Wsiewołodowi Nikołajewiczowi Mierkułowowi,

Bogdanowi Zacharowiczowi Kobułowowi,

Wasilijowi Mojsiejewiczowi Czernyszowowi,

Wiktorowi Siemionowiczowi Abakumowowi (Aba Kum).

Osoby te podjęły osobiście lub kolegialnie decyzje skutkujące masowymi deportacjami ludności cywilnej. Wymienieni funkcjonariusze państwa komunistycznego z uwagi na swoje usytuowanie w strukturach władzy, mieli dokładną wiedzę i pełną świadomość, co do sposobu dokonywania deportacji i warunków, w jakich przebywali i pracowali deportowani. Sprawcy przestępstwa z całą pewnością co najmniej godzili się z tym, że wieloletnie pozbawienie wolności deportowanych związane będzie ze szczególnym udręczeniem. Wszyscy ustaleni sprawcy zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni komunistycznej, będącej przedmiotem niniejszego śledztwa już nie żyją.

Analiza całości zebranego materiału dowodowego, pod kątem ustalenia sprawców opisanego przestępstwa, prowadzi do wniosku, że nie tylko wymienieni wcześniej przedstawiciele najwyższych władz państwowych i partyjnych ZSRR są odpowiedzialni za dokonane zbrodnie, będące przedmiotem tego postępowania.

W akcje masowych deportacji obywateli polskich i osób narodowości polskiej min. z byłego woj. kowieńskiego i innych okręgów Litewskiej SRR było zaangażowanych znacznie więcej funkcjonariuszy państwa sowieckiego, niż ustalona lista 13 przedstawicieli najwyższych władz państwowych i partyjnych ZSRR, którzy brali udział w podjęciu decyzji o wieloletnim, bezprawnym pozbawieniu wolności ponad 20000 osób, w tym operujący na szczeblach lokalnych funkcjonariusze NKWD i sowieckiej milicji, przedstawiciele miejscowych władz radzieckich, strażnicy z formacji NKWD konwojujący transporty kolejowe z deportowanymi w głąb ZSRR i inni. Na podstawie zebranego w śledztwie materiału dowodowego nie ma możliwości stwierdzenia, którzy konkretnie funkcjonariusze i do jakiego szczebla mieli świadomość tego, że podjęcie i realizacja akcji masowej wywózki obywateli polskich i narodowości polskiej jest działaniem bezprawnym, stanowiącym przestępstwo pozbawienia ich wolności na wiele lat, ze szczególnym udręczeniem, przy czym popełniana jest zbrodnia przeciwko ludzkości. Z opisanych wyżej przyczyn wskazana w konkluzji postanowienia lista sprawców przestępstwa nie może zostać uznana za kompletną oraz zamkniętą, gdyż większości z nich nie zdołano ustalić, w ramach prowadzonego przez pion śledczy IPN postępowania karnego.

Należy ponadto dokonać oceny ewentualnej odpowiedzialności karnej niskich rangą funkcjonariuszy komunistycznych ZSRR, którzy realizowali decyzje o deportacjach, w szczególności żołnierzy Armii Czerwonej i NKWD, dokonujących zatrzymań, organizujących i konwojujących transporty, a także pełniących służbę w obozach pracy na terenie ZSRR. Na gruncie prawa międzynarodowego oraz prawa polskiego funkcjonuje zasada, że działanie na rozkaz nie zwalnia od odpowiedzialności karnej. Unormowania prawa międzynarodowego i krajowego stanowią o niedopuszczalności wyłączenia odpowiedzialności sprawcy popełniającego zbrodnię przeciwko ludzkości w wykonaniu polecenia przełożonego lub rozkazu. Zgodnie z art. 33 ust. 1 Rzymskiego Statutu MTK sprawca, który popełnił zbrodnię podlegającą jurysdykcji Trybunału na skutek wykonania polecenia rządu albo przełożonego wojskowego lub cywilnego jest zwolniony od odpowiedzialności karnej w przypadku łącznego spełnienia trzech przesłanek, opisanych w lit. a, b i c, to jest:

(a) na sprawcy ciążył prawny obowiązek wykonania polecenia rządu lub przełożonego;

(b) sprawca nie wiedział, że polecenie było bezprawne;

Z ust. 2 omawianego przepisu wynika jednocześnie, że polecenia popełnienia zbrodni ludobójstwa oraz zbrodni przeciwko ludzkości są oczywiście bezprawne.

Jednak warunkiem koniecznym ich odpowiedzialności karnej w niniejszej sprawie, zgodnie z dyspozycją art. 318 k.k. jest udowodnienie świadomości przestępczości rozkazu i wykazanie, że konkretny żołnierz/ funkcjonariusz wykonując taki rozkaz umyślnie popełnił przestępstwo. Nie ulega wątpliwości, że żołnierze Armii Czerwonej i funkcjonariusze NKWD, którzy realizowali decyzje o deportacjach, działali na rozkaz, którego niewykonanie mogło spowodować dla nich poważne konsekwencje. Aktualnie nie istnieją możliwości pozwalające na ustalenie w każdym jednostkowym przypadku funkcjonariusza, czy był on świadomy przestępczości otrzymanego rozkazu a nadto, że wykonując rozkaz w zakresie pojedynczego działania związanego z deportacją jednej lub kilku rodzin (np. doprowadzenia ich z miejsca zamieszkania na stację kolejową, eskortowania do celowego miejsca zsyłki, nadzorowania pracy w kołchozie, lesie itp.), miał świadomość, że nakazano mu udział w popełnieniu kwalifikowanej postaci przestępstwa wieloletniego, bezprawnego pozbawienia wolności ponad 20000 ludzi.

Biorąc pod uwagę całość opisanego stanu faktycznego oraz dokonaną karno-prawną ocenę zachowań wymienionych osób- funkcjonariuszy państwa komunistycznego, należało przedmiotowe śledztwo umorzyć wobec śmierci ustalonych sprawców, na zasadzie art. 17§1 pkt 5 k.pk., a w pozostałym zakresie wobec niewykrycia innych sprawców- na podstawie art. 322 § 1 k.p.k.

Dlatego też, wskazując na powyższe argumenty, postanowiono jak na wstępie.

................................................................

(podpis prokuratora)

Pouczenie:

1 Na powyższe postanowienie przysługuje zażalenie do sadu właściwego do rozpoznania sprawy ( art. 306§ 1 k.p.k., art. 325a k.p.k. oraz art. 465§ 2 k.p.k.) :

- pokrzywdzonemu ( ej)

- instytucji wymienionej w art. 305§ 4 k.p.k.

- osobie wymienionej w art. 305§ 4 k.p.k., jeżeli w skutek przestępstwa doszło do naruszenia jej praw.

2. Sąd może utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie lub uchylić je i przekazać sprawę prokuratorowi celem wyjaśnienia wskazanych okoliczności bądź przeprowadzenia wskazanych czynności ( art. 330§ 1 k.p.k. ) Jeżeli prokurator nadal nie znajdzie podstaw do wniesienia aktu oskarżenia wyda postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa- dochodzenia lub o jego umorzeniu, pokrzywdzony, który wykorzystał uprawnienia przewidziane w art. 306§ 1 k.p.k. ( tj. prawo do złożenia zażalenia, które zostało uwzględnione przez sąd ) może w takim przypadku wnieść do sądu akt oskarżenia w terminie miesiąca od daty doręczenia zawiadomienia o postanowieniu ( art. 330§ 2 k.p.k., art. 55§ 1 k.p.k.). Akt oskarżenia powinien spełniać wymogi określone w art. 55§ 1 i 2 k.p.k.

Inny pokrzywdzony tym samym czynem może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej przyłączyć się do postępowania ( art. 55§ 3 k.p.k.).

3. Uprawnionym do złożenia zażalenia, o którym mowa w art. 306§ 1 k.p.k., przysługuje prawo przejrzenia akt sprawy ( art. 306§ 1b k.p.k.).

4. W sprawach z oskarżenia prywatnego zażalenie na postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego rozpoznaje prokurator nadrzędny, jeżeli postanowienie zapadło z uwagi na brak interesu społecznego w ściganiu z urzędu sprawcy ( art. 465§ 2a k.p.k.).

5. Zażalenie na powyższe postanowienie wnosi się za pośrednictwem prokuratora, który wydał postanowienie. Termin do wniesienia zażalenia wynosi 7 dni od daty doręczenia odpisu postanowienia i jest zawity. Zażalenie wniesione po upływie tego terminu jest bezskuteczne ( art. 122§ 1 i 2 k.p.k. i art. 460 k.p.k.)

ZARZĄDZENIE:

Stosownie do art. 100 § 2, 140, 306 § 1 k.p.k. odpis postanowienia doręczyć:

- Pokrzywdzonemu:

Aleksander Laudański, zam. Bydgoszcz, ul. Przodowników pracy nr 10 m. 68
Genowefa Laudańska, zam. Bydgoszcz, ul. Romana Dmowskiego nr 6 m. 15
Helena Zamana, zam. Bydgoszcz, ul. J. Korczaka nr 7 m. 26
Weronika Jagiełowicz, zam. Bydgoszcz, ul. Łukasiewicza nr 8 m. 22
Teresa Brzozecka, zam. Bartoszyce, ul. Poniatowskiego nr 19 m. 14
Genowefa Hudaczek, zam. Bartoszyce, ul. Poniatowskiego nr 12 A m. 9
Józef Naruszewicz, zam. Bartoszyce, ul. Marksa nr 38A
Janina Powroźnik, zam. Świdnica, ul. Leśna nr 22 m. 4
Gertruda Troka, zam. Żary, ul.Kurpińskiego nr 56 m. 75
Władysława Hułyk, zam. Żary, ul. Głogowska nr 16 m. 4
Pelagia Aniśkiewicz, zam. Żary, ul. Męczenników Oświęcimskich Nr 28 m. 2
Marian Naruszewicz, zam. Legnica, ul. Lotnicza nr 37 m. 3
Janina Pepłowska, zam. Warszawa, ul. Ogrodowa nr 23 m. 59
Zofia Zasimowska, zam. Koszalin, ul. Monte Cassino nr 14 m.5
Sabina Dubielska, zam. Bartoszyce, ul. Paderewskiego nr 33 m. 9
Bronisława Szeniawska, zam. Olsztyn, ul. Zbożowa nr 62
Jadwiga Jagiełowicz, zam. Ustronie Morskie, ul. Wieniatowska nr 26
Sabina Dogwiłło, zam. Olsztyn, ul. Głowackiego nr 32 m. 22
Kazimiera Reczuga, zam. Olsztyn, ul. Paderewskiego nr 2 A m. 4
Irena Skuńczyk, zam. Olsztyn, ul. Kopernika nr 14 m. 8
Franciszek Truskowski, zam. Olsztyn, ul. Gotowca nr 1 m. 15
Henryk Truskowski, zam. Olsztyn, ul. Karola Stefana Wyszyńskiego nr 6 m. 60
Amelia Filus, zam. Koszalin, ul. Wyki nr 4 m. 5
Weronika Leszczyńska, zam. Koszalin, ul. Chopina nr 12 m. 14
Lubomir Jagiełłowicz, zam. Kołobrzeg, ul. Budowlana nr 11 m. 19
Teresa Godynia, zam. Kraków, Os. Strusia nr 10 m. 93
Stanisław Jagiełowicz, zam. Elbląg, ul. Teatralna nr 20 m. 10
Stanisław Błażewicz, zam. Świdnica, ul. Prądzyńskiego nr 35 m. 8
Romuald Błażewicz, zam. Świdnica, ul. Wróblewskiego nr 37 m. 4
Emilian Małachowski, zam. Olsztyn, ul. Spacerowa nr 11
Zygmunt Szwejkowski, zam. Białogard, ul. Kusocińskiego nr 2 m. 1
Helena Tanajewska, zam. Olsztyn, ul. Zbożowa nr 62
Deonizy Truskowski, zam. Olsztyn, ul. Ernesta Wiecherta nr 35 m. 53
Jan Brzozecki, zam. Dobre Miasto, ul. Dąbrowskiego nr 6
Tadeusz Tendziagolski, zam. Świdnica, ul. Lelewela nr 4 m. 2
Stefan Supron, zam. 36- 213 Haczów nr 652
Wacław Ostrowski, zam. Łódź, ul. Sitowie nr 11 m. 28
Aleksandra Dubrawska, zam. Tychy, ul. Czysta nr 5 m. 35
Stefan Witort, zam. Gdynia, ul. Jastrzębia nr 11 m. 25
Hermenegilda Słowińska, zam. Świdnica, ul. Ofiar Oświęcimskich nr 32 m. 2
Eugenia Derencz, zam. Olecko, ul. Reymonta nr 6 m. 1
Józef Supron, zam. Tychy, ul. Dębowa nr 40 m. 37
Leon Wimbor, zam. Bydgoszcz, ul. Sułkowskiego nr 40 m. 3
Jan Marian Kirbut, zam. Koszalin, ul. Wańkowicza nr 23 m. 3
Czesław Legus, zam. Augustów, ul. Mickiewicza nr 12 m. 15
Mieczysław Legus, zam. Olecko, ul. Słoneczna nr 3 m. 3
Jan Dowgwiłło, zam. Gdańsk, ul. Powrożnicza nr 13/15 m. 1
Władysław Kamiński, zam. Kowary, ul. Jeleniogórska nr 31 m. 2
Krystyna Gukiewicz, zam. Ostróda, ul. Herdera nr 11 m. 9
Leonarda Rymowicz, zam. Gajewo nr 3, gm. Giżycko
Stanisław Urabanowicz, zam. Wrocław, ul. Szmaragdowa nr 24
Romualda Raubo, zam. Pępowo, ul. Kwiatowa nr 9, 83-330 Żukowo
Stanisława Girsztoft, zam. Pruszcz Gdański, ul. Obrońców Pokoju nr 2 m. 33
Jadwiga Urniaż, zam. Wrocław, ul. Zegadłowicza nr 20 m. 5
Władysław Kalkof, zam. Siadło Dolne nr 10, gm. Kołbaskowo
Stanisława Żutowt, zam. Wrocław, ul. Piotra Michałowskiego nr 28 A
Halina Rodziewicz, zam. Gdynia, ul. Beniowskiego nr 28 m. 2
Czesława Gralewska, zam. Wrocław, ul. A. Potebni nr 10 m. 2
Zdzisława Kirbut, zam. Białogard, ul. Kochanowskiego nr 8 m. 35
Zofia Urniaż, zam. Wrocław, ul. Zegadłowicza nr 20 m. 5
Wanda Wimbor, zam. Warszawa, ul. Szegedyńska nr 5A m. 50
Jadwiga Iżycka, zam. Warszawa, ul. Warszawska nr 45 m. 18
Julian Adamowicz, zam. Sopot, ul. Leśna nr 15 A m. 1
Wacław Wilkiewicz, zam. Częstochowa, ul. Kawodrzańska nr 15
Irena Witort, zam. Gdańsk, ul. Dmowskiego nr 10 E m. 10
Jadwiga Żuryńska, zam. Kowary, ul. Główna nr 8
Witold Michalkiewicz, zam. Olecko, ul. Mereckiego nr 1
Czesław Adamowicz zam. 96-200 Kaleń nr 92, pow. rawski
Zenon Rymkiewicz, zam. 37-110 Żołynia, ul. Mickiewicza nr 35
Stanisława Narowska, zam. Sosnowiec, ul. Pawia nr 4 m. 82
Artur Frąckiewicz, zam. 72-310 Płoty, ul. 700-lecia nr 1A m. 8
Edward Wilkiewicz, zam. Częstochowa, ul. Bełchatowska nr 16 m. 21
Romuald Aramowicz, zam. Ostróda, ul. Jagiełły nr 73 m. 15
Julia Szapel, zam. Szczecin, ul. Piechoty nr 37
Waldemar Wilkiewicz, zam. Częstochowa, ul. M. Skłodowskiej-Curie nr 14/16 m. 25
Stanisława Bubak, zam. Warszawa, ul. Sonaty nr 2 m. 804
Leontyna Wilkiewicz, zam. Częstochowa, ul. Kawodrzańska nr 30
Dariusz Dymecki, zam. Dąbrowa nr 69, 80-297 Banino, gm. Żukowo
Jadwiga Redlin, zam. Ełk, ul. Piękna 10 m. 3
Kazimierz Bielewski, zam. Kraków, Os. Tysiąclecia nr 43 m. 10
Artur Piłsudski, zam. Kostrza, ul. M. Kopernika 17, gm. Strzegom
Maria Jacewicz, zam. Ostróda, ul. S. Czarnieckiego nr 65 m. 76
Zofia Ibiańska, zam. Olsztyn, ul. Narutowicza nr 23 B m. 63
Aleksandra Korejwo, zam. Szczecin, ul. Zbyszka z Bogdańca nr 10
Zofia Pietkun, zam. Kraków, Os. Górali nr 10 m. 3
Krystyna Ziółkowska, zam. Wrocław, ul. Horbaczewskiego nr 19 m. 26
Konstanty Gojżewski, zam. Lublin, ul. Kunickiego nr 137
Tomasz Hawryłkiewicz, zam. Lublin, ul. Odlewnicza nr 4 m. 18
Stanisław Dymecki, zam. Warszawa, ul. Kochanowskiego 33 A m. 54
Sabina Doborzyńska, zam. Kętrzyn, ul. Westerplatte nr 22 m. 44
Helena Dymecka-Mielnik, zam. Kielce, ul. Samsonowicza nr 38
Stanisław Wiśniewski, zam. Warszawa, ul. Złotych Piasków nr 1 m. 56
Piotr Doborzyński, zam. Kętrzyn, ul. Westerplatte nr 20 m.16
Bronisława Ludwichowska, zam. Olsztyn, ul. Kardynała S. Wyszyńskiego nr 5 N m. 1
Stefan Zielonka, zam. 26-630 Groszowiec nr 117 C, pow. Radom
Teresa Starnawska, zam. Łódź, ul. Polskiej Organizacji Wojskowej nr 29 m. 8
Zdzisław Zielonka, zam. Katowice, ul. Wajdy nr 11 m. 18
Halina Ratajska, zam. Szczecin, ul. Śląska nr 40 m. 6
Fulgenty Raubo, zam. 83-330 Pępowo, ul. Kwiatowa nr 9, gm. Żukowo
Donalda Kunysz, zam. 59-307 Raszówka, ul. Łąkowa nr 7
Stanisław Narowski, zam. Sosnowiec, ul. Pawia nr 4 m. 82
Stanisława Narowska, zam. Sosnowiec, ul. Pawia nr 4 m. 82
Stanisława Wojszniłło, zam. Legnica, ul. Gumińskiego nr 14 m. 1
Stanisław Iwanowski, zam. Białystok, ul. Mickiewicza nr 14 m. 21
Antoni Iwanowski, zam. Kętrzyn, ul. Moniuszki nr 5 m.33
Stanisława Jurewicz, zam. Kętrzyn, ul. Różana nr 4 m. 1
Wincenty Iwanowski, zam. Kętrzyn, ul. Pionierska nr 1 m. 32
Janina Tumas-Dębowska, zam. Gdańsk, ul. T. Wendy nr 19 F
Czesław Iwanowski, zam. 59-230 Prochowice, ul. Warszawska nr 4
Wanda Iwanowska, zam. Opole, ul. Karpacka nr 16 m. 5
Irena Tołoczko, zam. Giżycko, ul. Plac Grunwaldzki nr 1 m. 8
Janina Pasiut, zam. Nowy Sącz, ul. Korzeniowskiego nr 10 m. 4
Edward Ławrynowicz, zam. Giżycko, ul. Os. XXX-lecia nr 8 m. 16
Jarosław Tyszko, zam. Elbląg ul. Myliusa nr 17 m. 2
Zygmunt Kossakowski, zam. Karczew, ul. Berlinga nr 4 m. 7
Renata Kossakowska-Kierejewska, zam. Milanówek ul. Podgórna nr 92
Mieczysław Legus, zam. Olecko, ul. Słoneczna nr 3 m. 3
Stefania Stretowicz, zam. 83-110 Tczew, ul. E. Orzeszkowej nr 3 m. 21
Teresa Wawrzyniak, zam. Warszawa, ul. Cieszkowskiego nr 2 m. 12
Stanisław Krzywicki, zam. Kałkowskie 6 B, 63-435 Sośnie, pow. Ostrów Wlkp.
Roman Łosiński, zam. Gdynia, ul. Strażacka nr 8 m. 19
Janina Tabero, zam. 11-320 Jeziorany Franknowo nr 10
Halina Rodziewicz, zam. Gdynia, ul. Beniowskiego nr 28 m. 2
Walery Legiecki, zam. Szczecin, ul. Macierzanki nr 107
Dorota Rajczyk, zam. Warszawa, ul. Dobrodzieja nr 25 A
Janina Połajkowska zam. 19-330 Liski nr 11, gm. Stare Juchy
Lidia Kiełczyńska, zam. Przemyśl, ul. Henryka Kadyi nr 8
Jan Bortkiewicz, zam. Gdańsk, ul Biegańskiego nr 21 A m.9
Henryk Bortkiewicz, zam. Gdańsk, ul. Paganiniego nr 13 D m. 121
Waldemar Krzywicki, zam. Wrocław, ul. Młodych Techników nr 6 m.7
Edward Baranowski, zam. Giżycko, ul. Wodociągowa nr 10 m. 15
Romuald Krzywicki, zam. Wrocław, ul. Sygnałowa nr 15 A
Stefan Okulicz, zam. Gdynia, ul. Zbożowa nr 5 m. 62
Maria Okulicz, zam. Gdynia, ul. Nauczycielska nr 10 m. 31
Aleksander Werykowski, zam. 16-315 Lipsk, ul. Nowodworska nr 5 m. 4
Kazimierz Strażewicz, zam. Gdańsk, ul. Skarzyńskiego nr 10 G m.4
Leszek Boharewicz, zam. Sulimy 8A, pow. Giżycko, 11-500 Sulimy
Felicja Okulicz, zam. Gdynia, ul. Abrahama nr 60 m. 25
Jan Okulicz, zam. Gdynia, ul. Narcyzowa nr 7 m. 115
Maria Budzicz, zam. 11-220 Górowo Iłowieckie, ul. Gen. Bena nr 3 m. 15
Longin Strażewicz, zam. Gdańsk, ul. Pomorska nr 16 E m. 22
Krystyna Legiecka, zam. Szczecin, ul. Piękna nr 1 m. 1
Weronika Borczewska, zam. Moryń, ul. Dworcowa nr 12
Regina Karczewska, zam. 41-300 Dąbrowa Górnicza, ul. Cupiała nr 58
Taida Butkiewicz-Gmerek, zam. Łódź, ul. Chryzantem nr 6 m. 52
Agata Miechowicz, zam. 11-700 Mrągowo, ul Królewiecka nr 43 m.8
Barbara Bober, zam. Nowe Miasto Lubawskie, ul. Szkolna nr 1B
Janina Oleńska, zam. 11-700 Mrągowo, Os. Grunwaldzkie nr 3 m. 25
Salomea Wawrzeniak, zam. 11-23- Trutnowo nr 5
Wanda Malcer, zam. Gdańsk, ul. Garncarska nr 10/16 A m. 3
Leonarda Gubarewicz, zam. Świnoujście, ul. 1 Maja nr 29
Helena Rauba, zam. Giżycko, ul. Konarskiego nr 26 m.22
Eugeniusz Karczewski, zam. 26-010 Święta Katarzyna, ul. Kielecka nr 68
Zygmunt Norejko, zam. Dąbrowa Górnicza, ul. III Powstania Śląskiego nr 5

m. 49

Ryszard Gintowt, zam. 56-100 Wołów, ul. Uskorska nr 8 m.2
Jerzy Norejko, zam. Sosnowiec, ul. Wagowa nr 8 m.21
Józefa Ładna, zam. 820300 Elbląg, ul. Natolińska nr 52
Alfred Sienkiewicz, zam. 11-520 Ryn, ul. M. Kopernika nr 9 m.15
Julian Sareło, zam. 56-210 Czarno-Borsko nr 17, gm. Wąsocz
Janina Woźniak, zam. 56-321 Bukowice, ul. Milicka nr 6
Piotr Murawski, zam. 59-100 Polkowice, ul. 3-go Maja nr 5 m. 9
Dorota D’erceville- Miedzybłocka, zam. Warszawa, ul. Liryczna nr 28
Marta D’erceville, zam. Warszawa-Wesoła, ul. Słowackiego nr 28
Jadwiga Łuc, zam. 44-240 Żory, ul. Prusa nr 8
Józef Rymowicz, zam. 44-200 Rybnik, ul. Webera nr 5
Janina Grajewska, zam. Wrocław, ul. Grudziądzka nr 69 m. 2
Andrzej Życiński, zam. Łódź, ul Paderewskiego nr 31 C m.44
Robert Montwiłł, zam. 66-100 Sulechów, ul. Jana Pawła II nr 43 m. 49
Wiktor Uszacki, zam. 11-040 Dobre Miasto, ul. Pionierów nr 11 A m.18
Zofia Karniewicz, zam. Dobre Miasto, ul. Grudziądzka nr 10 m. 20
Czesław Życiński, zam. Łódź, ul. Chóralna nr 15 m. 8
Józefa Makajew-Siwolganow, zam. 59-300 Polkowice, ul. Ociosowa nr 42 m. 9
Irena Drozd, zam. Gorzów Wlkp., ul. Wróblewskiego 29 C m. 6
Andrzej Emeryk Mańkowski, zam. Warszawa, ul. Kasprowicza nr 59 m.3
Rami Mardini, zam. Warszawa, ul. Świętokrzyska nr 30 m.44
Radosław Rajko-Nenow, zam. Wrocław, ul. Grudziądzka nr 69 m. 3
Janina Gimbutt, zam. Kołobrzeg, ul. B. Gierczaka nr 33 m. 7

Instytut Pamięci Narodowej Postanowienie o umorzeniu śledztwa w sprawie deportacji z Polaków z Litwy Kowieńskiej - Aktualności -

Wybierz oddział

Wyszukiwarka

Nawigacja

Aktualności

Postanowienie o umorzeniu śledztwa w sprawie deportacji z Polaków z Litwy Kowieńskiej