Nawigacja

Aktualności

Odsłonięcie tablicy poświęconej polskim oficerom prowadzącym działalność wywiadowczą w Szczecinie w latach 1923–1939 – Szczecin, 22 września 2022

22 września 2022 r. przed siedzibą Wydziału Zamiejscowego w Szczecinie Delegatury Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Gdańsku odbyły się uroczystości związane z odsłonięciem tablicy poświęconej polskim oficerom, którzy z narażeniem życia prowadzili działalność wywiadowczą w Szczecinie w latach 1923–1939. W wydarzeniu wziął udział prezes IPN dr Karol Nawrocki.

Niemal całe dwudziestolecie międzywojenne to czas intensywnej pracy agentów i oficerów polskiego wywiadu wojskowego, dostarczających informacje o zjawiskach ważnych dla bezpieczeństwa odrodzonego państwa, dotyczących zwłaszcza bezpośredniego sąsiedztwa. Terenem działań była także Prowincja Pomorze ze stolicą w Szczecinie, gdzie w połowie lat dwudziestych powstał urząd konsularny w randze agencji, podniesiony z czasem do rangi konsulatu (1928 r.), stanowiący oparcie dla pracy agentów-rezydentów i eksponentów Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.

W latach 1926–1928 placówka ta mieściła się w Domu Pomorskim przy dzisiejszej ul. Małopolskiej 15, gdzie obecnie służbę na rzecz ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej pełnią pracownicy Wydziału Zamiejscowego w Szczecinie Delegatury ABW w Gdańsku. Właśnie na tym budynku zawisła tablica z nazwiskami ośmiu pracowników polskiego wywiadu. Upamiętnieni zostali:

– rtm. Wacław Gilewicz ps. „Waldemar Gürtler”

– kpt. Franciszek Brzeziński

– kpt. Jan Chmarzyński ps. „Jan Christian”

– kpt. mar. Marian Kadulski ps. „Karol Miller”

– kpt. Edmund Katlewski ps. „Edmund Kowalski”

– por. rez. Adam Biedrzyński ps. „Lindau”

– por. rez. Emil Brykowicz ps. „Emil Daleski”

– chor. rez. Kazimierz Ziembiewicz ps. „Ziehm”

Aktu odsłonięcia tablicy dokonali: płk Krzysztof Wacławek, szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, dr Karol Nawrocki, prezes Instytutu Pamięci Narodowej oraz dr Paweł Skubisz, dyrektor Oddziału IPN w Szczecinie. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, służb mundurowych, organizacji społecznych i politycznych, duchowieństwa, a także świata nauki, kultury i mediów.

Wydarzeniu towarzyszył wykład prof. dr. hab. Wojciecha Skóry z Instytutu Historii Akademii Pomorskiej w Słupsku. Ten wybitny znawca tematyki wywiadowczej i dziejów szczecińskiej placówki konsularnej wystąpił z opowieścią na temat zmagań polskich pracowników wywiadu w międzywojennym Szczecinie w murach miejscowego Przystanku Historia.

Uroczystości związane z przywróceniem pamięci o wydarzeniach sprzed wieku zwieńczono w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie. Wieńce złożono na grobie Maksymiliana Golisza i w symbolicznym miejscu pochówku Aleksandra Omieczyńskiego – działaczy polonijnych o wysokich kwalifikacjach pedagogicznych, którzy zjawili się w międzywojennym Szczecinie nie tylko, by organizować tu polskie placówki oświatowo-kulturalne, ale by czynić to przy okazji pracy na rzecz polskiego wywiadu wojskowego. Obaj zostali aresztowani, osądzeni przez sąd wojenny i skazani na karę śmierci za zdradę stanu.

Za realizację projektu tablicy i organizację uroczystości związanych z jej odsłonięciem odpowiadali pracownicy Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Szczecinie.

do góry