Nawigacja

Archiwalia – Szczecin

Sprawa Operacyjnego Sprawdzenia kryptonim „TIR”

Pod koniec października 1985 r. miała miejsce jedna z najbardziej spektakularnych ucieczek z terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Jej bohaterami byli Adam i Krzysztof Zielińscy (ur. 1969 r. i 1972 r.), którzy schowani pod naczepą TIR-a, dotarli do Szwecji na pokładzie promu płynącego ze Świnoujścia.

Próbę sprowadzenia braci do kraju podjęły polskie służby konsularne w Szwecji oraz centrala Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Do działań tych włączyły się także organa bezpieczeństwa. Pod koniec listopada 1985 r. Wydział II Pomorskiej Brygady WOP wszczął Sprawę Operacyjnego Sprawdzenia kryptonim „TIR” o numerze ewidencyjnym 3737/12. Celem niniejszej sprawy było ustalenie m.in. okoliczności, miejsca, czasu i sposobu nielegalnego przekroczenia granicy oraz wskazanie ewentualnych pomocników młodocianych uciekinierów. Oficerowie Zwiadu WOP analizując materiały prasowe, a także pozyskane przez SB listy braci Zielińskich ustalili, że ucieczka dokonana została najprawdopodobniej na pokładzie promu „Łańcut”. Prowadzone rozmowy z kierowcami samochodów ciężarowych nie pozwoliły jednak ustalić, jakim dokładnie samochodem Adam i Krzysztof Zielińscy przekroczyli granicę kraju. Ostatecznie z powodu braku możliwości operacyjnego dotarcia do uciekinierów oraz powściągliwości szwedzkich władz w kwestii udzielania informacji na ich temat podjęto decyzję o zamknięciu sprawy z dniem 13 stycznia 1987 r. i złożeniu zgromadzonych materiałów w archiwum Wydziału „C” Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Szczecinie.

Polskim władzom nie udało się sprowadzić braci Zielińskich do kraju. Zamieszkali oni w Szwecji, a sprawowanie nad nimi opieki powierzono Andrzejowi i Luizie Kamińskim – działaczom szczecińskiej „Solidarności”, którzy wyemigrowali z Polski w 1982 r.

W 1989 r. na kanwie ich historii powstał film „300 mil do nieba” w reżyserii Macieja Dejczera.

Opracowanie: Tomasz Dźwigał, Łukasz Skubisz

do góry